نظافت اتاق عمل یکی از مهمترین بخشهای کنترل عفونت در بیمارستانها و مراکز جراحی است. این فرآیند یک مرحله ضروری برای حفظ ایمنی بیماران و کارکنان است و قرار گرفتن بیماران و کارکنان مراکز پزشکی و بهداشتی در معرض میکروارگانیسمهای عفونی را به حداقل میرساند. به همین دلیل همه قسمتهای اتاق عمل شامل اتاقهای بیهوشی، ریکاوری، استریل و غیره باید نظافت شوند. معمولاً پرسنل بسته به نوع جراحی انجام شده باید حداقل سه بار در روز اتاق عمل را ضدعفونی کنند. در برخی موارد، موادی که بر روی سطوح پخش میشوند فقط نیاز به تمیز کردن با آب و مواد شوینده دارند؛ اما در مورد موادی که به طور بالقوه میتوانند حاوی میکروارگانیسمهای مضر باشند، بایست از مواد ضدعفونی کننده استفاده شود. در ادامه با روند ضدعفونی کردن اتاق عمل بیشتر آشنا خواهیم شد.
در چه مواقعی اتاق عمل باید ضدعفونی و نظافت شود؟
- قبل از اولین جراحی روز: نظافت روزانه اتاق عمل قبل از شروع اولین جراحی روز آغاز میشود. در این مرحله، تمامی سطوح، تجهیزات و ابزارها با مواد ضدعفونیکننده تمیز میشوند. این مرحله شامل پاک کردن زمین، دیوارها، چراغهای اتاق عمل، تخت جراحی و سایر سطوحی است که ممکن است در حین جراحی با خون یا سایر مایعات بدن آلوده شده باشند.
- نظافت بین جراحیها: پس از هر عمل جراحی و قبل از شروع جراحی بعدی، اتاق عمل باید به دقت تمیز و ضدعفونی شود. این مرحله شامل پاک کردن سریع سطوحی است که در تماس مستقیم با بیمار یا تیم جراحی بودهاند، مانند تخت جراحی و میز ابزار. هرگونه خون یا مایعات بدن باید به سرعت تمیز شوند و ابزارها باید به بخش استریل منتقل شوند.
- نظافت هفتگی و ماهانه: نظافت عمیقتر اتاق عمل به صورت هفتگی یا ماهانه انجام میشود و شامل تمیز کردن کامل تمامی تجهیزات، دیوارها، سقف، کف و سطوح غیرقابل دسترسی است. این نوع نظافت به منظور کاهش تعداد میکروارگانیسمها در محیط اتاق عمل و پیشگیری از تجمع آلودگی در نواحی مختلف صورت میگیرد.
- نظافت اضطراری: در صورت نشت مایعات بدن یا آلودگی شدید هنگام عمل جراحی، نظافت اضطراری انجام میشود. این نظافت بلافاصله پس از حادثه و با استفاده از مواد ضدعفونیکننده قویتر و به منظور جلوگیری از انتشار آلودگی انجام میشود.
- بعد از اتمام برنامه روزانه: در پایان روز کاری و بعد از انجام تمامی جراحیها، یک نظافت جامع باید انجام شود تا اتاق عمل برای روز بعد آماده باشد.
چه نواحی در اتاق عمل باید ضدعفونی شوند؟
برای نظافت اتاق عمل موارد زیر باید ضدعفونی شوند:
- تمام سطوح صاف
- تجهیزات جراحی (طبق دستورالعمل سازنده)
- تخت بیمار
- دستگاههای انتقال بیمار
- چراغهای جراحی
- ظروف و سینیهایی که ابزارهای استریل در آنها نگهداری میشوند.
- کف اتاق عمل، دیوارها و شیرها
- بطریهای محلول صابون و ضدعفونی کننده
- سطلهای زباله
- دستگیرههای در و کشو
- و سایر اقلامی که احتمال لمس کردن آنها بالاست.
نقش کاورهای جراحی در اتاق عمل
با استفاده از کاورهای جراحی تولیدی شرکت آسیا جراح پیشرو میتوان احتمال آلودگی تجهیزات اتاق عمل را به شدت کاهش داد. این کاورها، پوششهای یکبارمصرف استریلی هستند که مانع انتقال آلودگی به تجهیزات اتاق عمل میشوند. به عنوان مثال، استفاده از کاور دسته چراغ برای چراغهای جراحی مشکلات مربوط به استریل کردن آنها پس از هر عمل جراحی را برطرف میکند و پرسنل اتاق عمل صرفاً با تعویض کاور و بدون نیاز به استریل کردن دسته چراغ میتوانند آن را برای عمل بعدی آماده کنند.
نکات مهم هنگام ضدعفونی کردن اتاق عمل
- سطوح و اقلام به شدت آلوده نسبت به سطوح با آلودگی متوسط یا کم نیاز به تمیز کردن مکرر و کاملتری دارند.
- سطوح و اقلامی که در مناطقی هستند که بیماران آسیبپذیر (به عنوان مثال بیمارانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند) حضور دارند، نسبت به سطوح و اقلامی که در مناطقی هستند که بیماران قوی تر و کم آسیب تر حضور دارند، باید با دقت و اطمینان بیشتری ضدعفونی شوند.
- سطوحی که احتمال لمس آنها بالاست (مانند نردههای تخت)، نسبت به سطوحی که کمتر لمس میشوند (مثلاً دیوارها) به تمیز کردن دقیق تری نیاز دارند.
- از آئروسلها و اسپریها نباید برای نظافت اتاق عمل استفاده کرد؛ زیرا برای پرسنل و سلامت بیماران خطرناک است.
- تجهیزات نباید تا پایان عملیات جمع آوری و خارج شوند.
- انتخاب یک ضدعفونی کننده مناسب بسیار مهم است؛ زیرا هر محصول و روش ضدعفونی برای از بین بردن گروه خاصی از میکروارگانیسمهاست. کارشناسان مواد ضدعفونی کننده را به سه دسته ضدعفونی کنندههای سطح بالا، متوسط و پایین تقسیم میکنند.
- برای جلوگیری از پخش شدن آلودگی و میکروارگانیسمها از مناطق تمیزتر به مناطق کثیفتر بروید.
- استفاده از دستکشهای یکبارمصرف هنگام نظافت اتاق عمل الزامیست.
- در مواردی که خطر آلوده شدن لباسها وجود دارد، پوشش محافظ نیز باید استفاده گردد.
نحوه پاک کردن مایعات از سطوح
- ابتدا دستمال پارچهای یا دستمال کاغذی حولهای را بر روی سطح آلوده شده با مایع انداخته تا مواد آلوده جذب شود.
- سپس مایع ضدعفونی کننده را روی سطح ریخته و اجازه میدهیم حداقل به مدت ۱۰ دقیقه به همان حال باقی بماند و در نهایت با دستمال مناسب تمیز شود.
- سپس کلیه پارچهها، دستمالها، دستکشها و پوشش استفاده شده بایست به نحو مطلوب دور انداخته شوند.
- در مواردی که استفاده از سدیم هیپوکلریت موجب آسیب رساندن به سطوح میگردد، استفاده از ماده جایگزین مانند آب اکسیژنه ۳% مناسب میباشد.
- ذکر این نکته ضروری است که مایع ضدعفونی کننده بایستی به طور صحیح و دقیق، رقیق شده و برای هربار استفاده به صورت تازه تهیه گردد.
- برای هربار تمیز کردن از پارچههای جدید استفاده کنید. آنها را به طور مرتب حین تمیز کردن تعویض کنید و هرگز آنها را در محلولهای تمیزکننده و ضدعفونی کننده دوبار فرو نکنید.
اقدامات تیم جراحی برای حفظ نظافت اتاق عمل
- پرسنل جراحی در مواقعی که علائم و نشانههای بیماری عفونی مسری دارند، بایستی به مسئولین مربوطه گزارش دهند. در این مواقع برای پرسنل جراحی که ضایعات پوستی درناژ شونده دارند باید نمونه کشت تهیه شود و حسب نظر سرپرست مربوطه تا زمانی که وجود عفونت در آنها رد شود یا درمان کافی دریافت نموده و عفونت آنها بهبودی یابد از انجام کارها و وظایفی که خطر ایجاد عفونت را بالا میبرد، معاف گردند.
- ناخنها باید کوتاه باشند و نباید از ناخن مصنوعی استفاده شود.
- قبل از عمل جراحی، دستها باید حداقل به مدت ٣ تا ۵ دقیقه با ماده ضدعفونی کننده مناسب اسکراب شوند.
- دست و ساعد تا بالای آرنج بایستی اسکراب شود.
- پس از استفاده از دستشویی، دستها باید شسته و ضدعفونی شده و لباسها تعویض گردد.
در ویدئوی زیر مراحل ضدعفونی کردن اتاق عمل به صورت کامل به همراه زیرنویس فارسی قابل مشاهده است:
منبع
لینک مرتبط: آشنایی با ابزار جراحی موردنیاز در اتاق عمل (به همراه ویدیو)
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.