تروکار لاپاراسکوپی چیست؟ (انواع، کاربرد و روش استفاده)
لاپاراسکوپی که به عنوان یک روش جراحی کم تهاجمی شناخته می‌شود، به جراحان اجازه می‌دهد تا جراحی‌های پیچیده را از طریق برش‌های کوچک انجام دهند. کلید موفقیت جراحی لاپاراسکوپی، استفاده از تروکارهای استاندارد و باکیفیت است. تروکار ابزاری است که برای دسترسی ایمن و دقیق به حفره شکمی طراحی شده است. در این مقاله با انواع تروکار لاپاراسکوپی، اجزای آن و مراحل قرار دادن آن داخل بدن آشنا خواهید شد.
تروکار لاپاراسکوپی چیست؟
تروکارها جزء حیاتی جراحی لاپاراسکوپی هستند که به جراحان اجازه می‌دهند تا جراحی را با برش‌های کوچک‌تر، ترومای کمتر و زمان بهبودی سریع‌تر در مقایسه با جراحی باز انجام دهند.
در واقع از انواع تروکار برای ایجاد نقاط دسترسی، معروف به پورت‌ها در دیواره شکم استفاده می‌شود. این پورت‌ها امکان قرار دادن ابزارهای تخصصی مانند لاپاراسکوپ و ابزارهای جراحی مختلف در داخل حفره شکمی را فراهم می‌کنند.
به این ترتیب بدون نیاز به برش‌های بزرگ، ابزارهای مختلف وارد بدن شده و به همین دلیل به لاپاراسکوپی، جراحی کم تهاجمی گفته می‌شود. تروکارهای لاپاراسکوپی در اندازه‌ها و طرح‌های متنوع برای پاسخگویی به نیازهای جراحان ساخته شده‌اند.
اجزای تروکار لاپاراسکوپی چیست؟
تروکار لاپاراسکوپی معمولاً از اجزای زیر تشکیل شده است:
- کانولا (Cannula): یک شفت فلزی یا پلاستیکی است که برای ایجاد مسیر ورود ابزارها و همچنین مهر و موم کردن حفره شکمی برای جلوگیری از نشت گاز وارد بدن بیمار می‌شود. در واقع، یک دریچه در بالای کانولا قرار دارد که باعث می‌شود بدون خروج گاز دی اکسید کربن، ابزارها در طول جراحی وارد و خارج شوند.
- تیغه (Obturator): میله داخلی تروکار که پس از قرار گرفتن کانولا در جای خود، برداشته می‌شود تا امکان قرار دادن ابزارها داخل تروکار فراهم شود. این بخش به سوراخ شدن دیواره شکم و هدایت کانولا کمک می‌کند.
- دسته تروکار: دسته توسط جراح برای کنترل و ثبات در حین جاگذاری استفاده می‌شود.
انواع تروکار
- تروکارهای تیغه‌ای: این تروکارها دارای لبه برشی هستند و برای ایجاد برش هنگام وارد کردن تروکار به داخل بدن استفاده می‌شوند.
- تروکارهای بلانت: این تروکارها لبه برشی ندارند و در مواردی که برش‌های کوچک مدنظر است، استفاده می‌شوند.
سایزهای مختلف تروکار
تروکارهای لاپاراسکوپی برای پاسخگویی به نیازهای بیماران و ورود ابزارهای مختلف در اندازه‌های متنوعی ساخته شده‌اند.
سایزهای رایج تروکار عبارتند از:
- 3 میلیمتر
- 5 میلیمتر (پرکاربردترین برای لاپاراسکوپی عمومی)
- 10 میلیمتر
- 12 میلیمتر
- 15 میلیمتر
کاربرد تروکار لاپاراسکوپی چیست؟
انواع تروکار لاپاراسکوپی در طیف گسترده‌ای از روش‌های کم تهاجمی از جمله موارد زیر استفاده می‌شوند:
- کوله سیستکتومی
- آپاندکتومی
- ترمیم فتق
- لاپاراسکوپی تشخیصی
- عمل‌های قفسه سینه
- جراحی زنان
- جراحی ارولوژی
- …
اقدامات لازم قبل از عمل لاپاراسکوپی
قبل از عمل، تیم جراحی باید:
- تاریخچه پزشکی بیمار شامل جراحی‌های قبلی یا هرگونه آلرژی به دارو را بررسی کنند.
- به بیمار توصیه کنند که دستورالعمل‌های قبل از عمل را رعایت کند تا خطر آسپیراسیون در حین بیهوشی کاهش یابد. به طور معمول، به بیماران گفته می‌شود که تا از مدت زمان خاصی قبل از جراحی چیزی نخورند یا ننوشند.
- انجام آزمایشات لازم قبل از عمل مانند آزمایش خون، نوار قلب (ECG) یا تصویربرداری بسته به وضعیت سلامتی بیمار و شرایط جراحی ممکن است در دستور کار قرار بگیرد.
- برای جلوگیری از جراحی در محل اشتباه، پیش از شروع عمل محل جراحی را علامت گذاری کنند.
- بررسی کنند که تمام ابزارها و تجهیزات لاپاراسکوپی شامل لاپاراسکوپ‌ها، تروکارها و مانیتورها سالم و آماده برای استفاده هستند.
- بیمار را روی میز عمل در وضعیت مناسب قرار دهند. موقعیت مناسب بیمار برای اطمینان از دسترسی به محل جراحی و راحتی بیمار بسیار مهم است.
- با ایجاد یک محیط استریل، ناحیه جراحی را آماده کنند. استفاده از مواد ضدعفونی کننده محل جراحی، شان‌های استریل، استریل دریپ‌ها، دستکش، روپوش و سایر ابزارهای استریل در این مرحله انجام می‌شود.
- متخصص بیهوشی باید بیمار را ارزیابی کند و اطمینان حاصل کند که بیمار برای بیهوشی آماده است.
- سپس بیهوشی انجام شده و عمل جراحی رسماً آغاز می‌شود.
انتخاب محل قرار دادن تروکار
تعداد و محل قرار دادن تروکار بسته به نوع و هدف جراحی متفاوت است و معمولاً قبل از عمل تعیین می‌شود. مکان‌های رایج قرارگیری تروکار عبارتند از:
- ناحیه ناف: به عنوان نقطه دسترسی اولیه در بسیاری از روش‌ها استفاده می‌شود.
- ربع فوقانی چپ (LUQ): اغلب در جراحی‌های مربوط به طحال یا معده استفاده می‌شود.
- ربع فوقانی راست (RUQ): در جراحی‌های مربوط به کبد یا کیسه صفرا رایج است.
- زیر شکم: در جراحی‌های زنان و لگن استفاده می‌شود.
مراحل عمل لاپاراسکوپی و جاگذاری تروکار
قرار دادن صحیح و دقیق تروکار برای اطمینان از ایمنی بیمار و موفقیت روش جراحی بسیار مهم است. در ادامه دستورالعمل گام به گام قرار دادن تروکار ذکر شده است:
1-ورود تروکار
جراح مراحل زیر را برای سوراخ کردن دیواره شکم و ایجاد یک پورت دسترسی دنبال می‌کند:
- پوست در محل مشخص شده، برش داده می‌شود.
- با نیروی کنترل شده، نوک تروکار از طریق برش وارد می‌شود تا زمانی که دیواره شکم را سوراخ کند.
- هنگامی که دیواره شکم سوراخ شد، کانولا داخل می‌رود تا یک پورت مناسب ایجاد شود.
2-دمیدن گاز به حفره شکمی
- برای ایجاد فضای کافی در حفره شکم، گاز دی اکسید کربن (CO2) از طریق کانولا وارد می‌شود.
- این گاز شکم را باد می‌کند و امکان تجسم بهتر و دسترسی به ابزارهای جراحی را فراهم می‌کند.
3-ورود ابزارهای جراحی
- لاپاراسکوپ از طریق یکی از پورت‌ها وارد می‌شود تا راهنمای بصری برای جراح باشد.
- تروکارها یا پورت‌های اضافی ممکن است برای قرار دادن وسایل دیگر وارد شوند.
4-انجام اقدامات جراحی
جراح با استفاده از لاپاراسکوپ و سایر ابزارها، عمل جراحی را انجام می‌دهد.
5-خروج ابزارها و اتمام جراحی
- پس از اتمام مراحل، ابزارها و گاز از شکم خارج می‌شوند.
- تروکارها برداشته می‌شوند و دیواره شکم از نظر هر گونه خونریزی یا آسیب بررسی می‌شود.
- برش‌ها معمولاً با بخیه یا نوارهای چسب بسته می‌شوند.
مراقبت های بعد از عمل لاپاراسکوپی
پس از اتمام جراحی لاپاراسکوپی، بیمار می‌بایست مجموعه‌ای از مراحل را برای اطمینان از سلامت خود و موفقیت کلی جراحی دنبال کند. برخی از این اقدامات عبارتند از:
- به تمام دستورالعمل‌های پس از عمل از جمله برنامه‌های دارویی و مراقبت از زخم که توسط جراح ارائه می‌شود، پایبند باشید.
- برای تسکین درد بعد از عمل از داروهای مسکن تجویز شده استفاده کنید. اگر درد به اندازه کافی کنترل نشد، به پزشک خود اطلاع دهید.
- در صورت مشاهده هر گونه علائم عفونت در محل ورود تروکار مانند قرمزی، تورم، افزایش درد یا ترشح با جراح خود تماس بگیرید.
- غذا و مایعات را طبق دستور جراح خود مصرف کنید.
- به خوبی هیدراته بمانید تا به روند بهبودی کمک کنید.
- به توصیه‌های جراح خود در مورد فعالیت بدنی عمل کنید. در ابتدا ممکن است به شما توصیه شود که فعالیت‌های سنگین را محدود کنید و از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- برای کمک به روند بهبودی، استراحت کافی داشته باشید.
- به عملکرد روده خود توجه کنید. جراحی لاپاراسکوپی گاهی اوقات می‌تواند بر عملکرد دستگاه گوارش تأثیر بگذارد.
- محل برش را تمیز و خشک نگه دارید. تا زمانی که جراح اجازه ندهد از خیس کردن برش‌ها با آب خودداری کنید.
- برای جلوگیری از لخته شدن خون و بهبود گردش خون، طبق توصیه جراح خود پیاده روی‌های کوتاه داشته باشید.
- با پزشک خود قرار ملاقات داشته باشید و هرگونه نگرانی یا سؤال را برطرف کنید.
مزایای تروکار لاپاراسکوپی چیست؟
- کاهش درد و جای زخم بعد از عمل
- بهبودی سریع‌تر و اقامت کوتاه‌تر در بیمارستان
- احتمال عفونت پایین‌تر
- تامین دید بهینه و کافی برای جراح
بهبودی بعد از عمل لاپاراسکوپی چقدر طول می‌کشد؟
به یاد داشته باشید که زمان بهبودی بسته به روش عمل و شرایط بیمار می‌تواند متفاوت باشد. بسیار مهم است که از راهنمایی‌های جراح خود پیروی کنید و در صورت داشتن هرگونه سوال یا نگرانی در طول دوره بهبودی، به پزشک خود مراجعه کنید. مراقبت مناسب پس از عمل نقش مهمی در تضمین سلامتی شما دارد.
جمع بندی
تروکار لاپاراسکوپی یک ابزار ضروری در روش‌های جراحی مدرن است که امکان جراحی کم تهاجمی با کمترین آسیب و بهبودی سریع را فراهم می‌کند. قرار دادن صحیح تروکار، همراه با رعایت اصول استریل و نظارت دقیق بر ایمنی بیمار در موفقیت این روش جراحی بسیار مهم است.
جراحان و متخصصان مراقبت‌های بهداشتی باید در استفاده از تروکارهای لاپاراسکوپی تسلط کافی داشته باشند تا اطمینان حاصل شود که بیماران اقدامات جراحی را با بالاترین کیفیت دریافت می‌کنند.
اشتراک گذاری
