سبد خرید خالی است.
آندوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود؟
آندوسکوپی چیست؟
اندو (Endo) پیشوندی است که در اصطلاحات پزشکی به معنای داخل یا داخلی به کار می‌رود و اسکوپی (Scopy) پسوندی است که برای دیدن و بررسی به کار می‌رود. بنابراین آندوسکوپی روشی برای دیدن اعضای داخلی بدن می‌باشد که امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین و دقیق‌ترین روش‌ها برای تشخیص و همچنین درمان شناخته میشود.
آندوسکوپ چیست و آندوسکوپی چگونه انجام میشود؟
آندوسکوپی با استفاده از قرار دادن مستقیم یک لوله بلند، انعطاف پذیر و نازک به نام آندوسکوپ در بدن برای مشاهده جزئیات یک عضو یا بافت داخلی از طریق یک مانیتور که تصاویر دریافت شده از آندوسکوپ را نمایش میدهد، انجام میشود. آندوسکوپ شامل تجهیزات ظریفی شامل لنز، دوربین با کابل مربوطه، دستگاه پردازش و مانیتور است.
تصاویر آندوسکوپی از طریق لنز توسط دوربین ضبط و به دستگاه منتقل شده و از طریق صفحه مانیتور به نمایش در می‌آید تا پزشک و جراح دید مناسب و کافی از احشاء داخلی داشته باشد. لنز که ابزار اصلی ورود به بدن می‌باشد به دو فرم Rigid (سخت که شکل ثابت دارد) و Flexible (قابل انعطاف) در دسترس می‌باشد و در قسمت کناری پایه کانکتوری دارد که کابل نور به آن متصل می‌گردد و با استفاده از آن نور به نوک لنز و بافت منتقل میشود.
سه کاربرد اصلی آندوسکوپی
سه کاربرد اصلی برای آندوسکوپی وجود دارد:
- بررسی: اگر فردی استفراغ، درد شکم، اختلالات تنفسی، زخم معده، مشکل در بلع یا خونریزی گوارشی داشته باشد، میتوان از آندوسکوپ برای جستجوی علت آن استفاده کرد.
- تشخیص: از این تکنیک میتوان برای بیوپسی و تشخیص سرطان یا سایر بیماری‌ها استفاده کرد.
- درمان: از آندوسکوپی میتوان برای انجام اقدامات درمانی نیز استفاده کرد. به عنوان مثال، میتوان از آن برای سوزاندن رگ در حال خونریزی یا برداشتن پولیپ استفاده شود. گاهی اوقات، آندوسکوپی با روش دیگری مانند اسکن اولتراسوند ترکیب میشود. میتوان از آن برای قرار دادن پروب اولتراسوند نزدیک اندام‌هایی مانند پانکراس که تصویربرداری از آن‌ها دشوار است، استفاده کرد.
انواع آندوسکوپی
این تکنیک با توجه به ناحیه مورد بررسی به انواع مختلفی تقسیم میشود. طی آندوسکوپی فوقانی، آندوسکوپ به راحتی از دهان و گلو عبور می‌کند، به مری می‌رود و به پزشک اجازه میدهد مری، معده و قسمت فوقانی روده کوچک را مشاهده کند. به طور مشابه، آندوسکوپ‌ها را میتوان از طریق راست روده برای بررسی روده بزرگ (کولون) و قسمت انتهایی دستگاه گوارش وارد بدن کرد.
انواع آندوسکوپ
لنزهای فلکسیبل (آندوسکوپ فلکسیبل) معمولا برای کارهای تشخیصی مورداستفاده قرار می‌گیرند که شامل دیدن موضع و نمونه برداری (بیوپسی) می‌باشد. برای این منظور شیاری داخل آن تعبیه شده تا از طریق آن ابزار نمونه بردار (Biopsy Forceps) وارد موضع شده و نمونه از بافت موردنظر جدا شود. انواع مختلف آندوسکوپهای فلکسیبل از نظر قطر و طول متفاوت هستند.
در مقابل لنزها یا آندوسکوپهای رجید (Rigid) عمدتا برای اعمال جراحی کم تهاجمی مورداستفاده قرار می‌گیرند. این لنزها فقط کار انتقال تصویر و نشان دادن موضع موردنظر را انجام می‌دهند و برای اقدامات جراحی نیاز به ابزار و وسایل دیگری در کنار آن‌ها داریم. این لنزها نیز با توجه عملکردشان با نام‌های مختلفی شناخته و معرفی می‌شوند:
- Laparascope
- Cystoscope
- Hysteroscope
- Thoracoscope
- …
موارد استفاده از انواع آندوسکوپ
- از آندوسکوپهای منعطف (Flexible) با توجه به قطر و طول آن در تخصص‌های گوناگونی همچون گوارش (آندوسکوپی معده، مری، روده بزرگ و …)، دستگاه تنفس (ریه، نای و راه‌های هوایی)، دستگاه ادراری و تناسلی (سیستوسکوپی و …)، زنان (آندوسکوپی رحم و ناحیه تناسلی) و … استفاده می‌گردد.
- از آندوسکوپهای غیر منعطف (Rigid) با توجه به سایز لنزها در بیشتر جراحی‌ها استفاده میشود. این موارد شامل:
جراحی عمومی (همچون برداشتن آپاندیس، کیسه صفرا، تومورها، جدا کردن بخشی از روده، کبد و …)، جراحی زنان (برداشتن کیست تخمدان، رحم، توده‌ها و …)، قفسه سینه (برداشتن بخشی از ریه، توده‌ها و …)، دستگاه ادراری و تناسلی (خارج کردن سنگ و توده‌ها، برداشتن پروستات و …)، گوش، حلق و بینی (برداشتن پولیپ سینوس و ضایعات بینی و باز کردن پرده گوش و …)، ارتوپدی (برداشتن مینیسک زانو، ترمیم تاندون‌ها و لیگامان‌ها و …)، جراحی مغز و اعصاب و بسیاری از جراحی‌های دیگر.
خرابی‌های شایع دستگاه
- ضربه خوردن و آسیب دیدن لنز
- آسیب دیدن کابل دوربین
- منبع نور عملکرد درستی نداشته باشد.
- آسیب دیدن دوربین
چه زمانی به این تکنیک نیاز داریم؟
پزشک اغلب در موارد زیر آندوسکوپی را تجویز می‌کند:
- دل درد
- زخم، گاستریت یا مشکل در بلع
- خونریزی دستگاه گوارش
- یبوست یا اسهال مزمن
- پولیپ روده بزرگ
- بیوپسی (برداشتن بافت)
آندوسکوپی چقدر طول می کشد؟
پروسه آن معمولا بین ۱۵ دقیقه تا نهایتا ۱ ساعت طول میکشد.
آیا آندوسکوپی درد دارد؟
با توجه به انجام بیهوشی موضعی یا عمومی، معمولا بیمار دردی را احساس نمیکند. فقط ممکن است کمی احساس ناراحتی کند.
مزایای آندوسکوپی
- ساده، کم خطر و کم تهاجمی در مقایسه با عمل جراحی باز
- مقرون به صرفه
- قابل استفاده برای تشخیص و درمان
- زمان بهبودی سریع
- امکان انجام بیهوشی موضعی
- کاهش مواجهه اندام‌های داخلی با آلاینده‌های خارجی احتمالی و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به عفونت
- کاهش خونریزی که احتمال نیاز به انتقال خون را کاهش میدهد.
- درد کمتر که منجر به کاهش نیاز به داروهای مسکن میشود.
عوارض آندوسکوپی
آندوسکوپی یک روش بسیار ایمن است. با این حال در موارد محدودی عوارض خاصی به همراه دارد. این خطرات به ناحیه مورد بررسی بستگی دارد. عوارض آن عبارتند از:
- خونریزی: اگر آندوسکوپی شامل برداشتن قسمتی از یک بافت برای آزمایش (بیوپسی) یا درمان مشکلات دستگاه گوارش باشد، احتمال خونریزی پس از آن افزایش می‌یابد.
- عفونت: بیشتر آندوسکوپی‌ها شامل معاینه و بیوپسی است و در این شرایط خطر عفونت کم است. اما هنگامی که اقدامات درمانی اضافی انجام میشود، خطر عفونت افزایش می‌یابد. البته بیشتر عفونت‌ها جزئی هستند و با آنتی بیوتیک قابل درمان هستند.
- پارگی دستگاه گوارش: یکی دیگر از عوارض نادر این تکنیک پارگی و آسیب دستگاه گوارش است. این پارگی ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و گاهی اوقات جراحی برای ترمیم داشته باشد. هرچند خطر این عارضه بسیار کم است.
- واکنش به گازهای بیهوشی: این روش معمولاً با بیهوشی موضعی یا عمومی انجام میشود. بنابراین خطر واکنش و حساسیت به گازهای بیهوشی وجود دارد؛ اما این خطر کم است.
- سایر عوارض مانند درد مداوم در ناحیه آندوسکوپی، قرمزی، تورم، تب، درد قفسه سینه، تنگی نفس، مدفوع خونی، مشکل در بلع و استفراغ
- در صورت مشاهده هر یک از این علائم فوراً با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
اقدامات لازم برای پیشگیری از عوارض
- آندوسکوپی توسط آندوسکوپیست ماهر و مجرب انجام شود.
- استفاده از دستیاران و تجهیزات مناسب
- هماهنگی و نظم کار تیمی
- رفتارهای بدون عجله و صبورانه
- استفاده از چک لیست WHO به عنوان یک استاندارد
- دسترسی به بخش مراقبت‌های ویژه، رادیولوژی و اتاق عمل برای مدیریت موارد اضطراری
آمادگی‌های لازم قبل از آندوسکوپی
ممکن است از شما خواسته شود که:
- قبل از آندوسکوپی ناشتا باشید. معاینه دستگاه گوارش فوقانی به حدود ۶-۸ ساعت ناشتایی نیاز دارد. معمولاً باید هشت ساعت خوردن غذای جامد را متوقف کنید و چهار ساعت قبل از آندوسکوپی از نوشیدن مایعات خودداری کنید. این کار برای اطمینان از خالی بودن معده شما برای انجام این عمل است.
- برای معاینه دستگاه گوارش تحتانی، کولون باید از مدفوع پاک شود. بنابراین، یک ملین در روز قبل از عمل تجویز میشود.
- ممکن است ۱ یا ۲ روز قبل از روز آندوسکوپی دستورالعمل‌های بیشتری در مورد پیروی از یک رژیم غذایی خاص به شما داده شود.
- قبل از آندوسکوپی در مورد تمام داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد که مصرف برخی از داروهای رقیق کننده خون را متوقف کنید. رقیق‌کننده‌های خون ممکن است خطر خونریزی شما در طول آندوسکوپی را افزایش دهد.
- اگر شرایطی مانند دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون بالا دارید، پزشک دستورالعمل‌های خاصی را در مورد داروهایتان به شما میدهد.
- اگر به هر دارو یا ماده خاصی حساسیت دارید به پزشک خود اطلاع دهید.
طی آندوسکوپی دستگاه گوارش فوقانی چه اتفاقاتی می‌افتد؟
- ابتدا از شما خواسته میشود که هر گونه لباس، جواهرات یا سایر اشیایی را که ممکن است با این آزمایش تداخل داشته باشند را دربیاورید.
- سپس داروی بی حسی به شما تزریق میشود.
- ضربان قلب، فشار خون و سطح اکسیژن شما در طول عمل بررسی میشود.
- در ادامه روی تخت مخصوص به پهلو دراز می‌کشید.
- یک محافظ در دهان شما قرار می‌گیرد. این کار از گاز گرفتن لوله جلوگیری می‌کند. همچنین از دندان‌های شما محافظت می‌کند.
- هنگامی که گلوی شما بی حس شد، پزشک لوله را در دهان و گلوی شما قرار میدهد. او لوله را به سمت پایین مری و سپس به سمت معده و دوازدهه (ابتدای روده کوچک) هدایت می‌کند. با حرکت لوله ممکن است مقداری فشار یا تورم احساس کنید.
- شما نمی‌توانید بزاق خود را در طول عمل قورت دهید؛ زیرا لوله در گلوی شما قرار دارد. بزاق با استفاده از ساکشن از دهان شما خارج میشود.
- در این مرحله اقدامات و معاینات لازم روی بیمار انجام میشود.
- پس از انجام معاینه و انجام مراحل، لوله خارج میشود.
- پس از انجام عمل، شما را به اتاق ریکاوری می‌برند تا تحت نظر باشید. هنگامی که فشار خون، نبض و تنفس شما ثابت شد و هوشیار بودید، به بخش منتقل خواهید شد یا ممکن است از بیمارستان مرخص شوید.
مراجع
https://www.medicalnewstoday.com
https://www.hopkinsmedicine.org
امتیاز کاربران
[تعداد نظرات: ۱ میانگین نمره: ۵]
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.