
چرا نباید هنگام تصویربرداری پزشکی زیورآلات همراه بیمار باشد؟

آیا تا به حال به این فکر کردهاید که چرا قبل از انجام MRI باید تمام جواهرات و زیورآلات خود را در بیاورید؟ زیورآلات جزو اکسسوریهای روزمره افراد محسوب میشوند، اما در هنگام انجام تصویربرداریهای پزشکی نظیر اشعه ایکس، سی تی اسکن یا ام آر آی، حضور زیورآلات میتواند مشکلاتی را ایجاد کند. این اقلام نه تنها ممکن است کیفیت تصاویر را کاهش دهند، بلکه در برخی موارد میتوانند خطراتی برای بیمار به همراه داشته باشند. در این مقاله به بررسی دلایل لزوم عدم استفاده از زیورآلات هنگام تصویربرداری پزشکی پرداخته میشود.
چرا نباید هنگام MRI زیورآلات به همراه داشته باشیم؟
تصویربرداری با تشدید مغناطیسی (MRI) یکی از پیشرفتهترین و ایمنترین روشهای تشخیصی در پزشکی محسوب میشود که برخلاف روشهایی مانند اشعه ایکس یا سی تی اسکن، هیچگونه تابش مضری ندارد. با این حال، ایمنی بیمار در این فرآیند نیازمند رعایت دقیق پروتکلها است که یکی از مهمترین آنها، اطمینان از عدم استفاده از زیورآلات و اشیاء فلزی پیش از ورود به دستگاه است.
دلیل اصلی این الزام، وجود میدان مغناطیسی بسیار قوی در دستگاه MRI است. فلزات در حضور این میدان میتوانند تحت تأثیر نیروهای مغناطیسی قرار گیرند، جابجا شوند یا حتی به شدت گرم شوند. این موضوع میتواند برای بیمار خطرناک باشد، زیرا ممکن است باعث ایجاد سوختگی، ناراحتی یا آسیب به بافتهای اطراف شود.
همچنین، زیورآلات فلزی میتوانند کیفیت تصاویر MRI را کاهش دهند. این اشیاء ممکن است باعث ایجاد اعوجاج یا سایههای غیرطبیعی در تصاویر شوند که میتواند فرآیند تشخیص را مختل کند. علاوه بر این، حرکات ناخواسته بیمار در حین اسکن به دلیل احساس گرما یا فشار ناشی از فلزات میتواند تصاویر را تار کند و دقت تشخیص را کاهش دهد.
به همین دلیل، تمامی بیماران باید پیش از انجام تصویربرداری پزشکی MRI از برداشتن زیورآلات، اجسام فلزی و حتی لباسهایی که دارای اجزای فلزی هستند، اطمینان حاصل کنند. رعایت این موارد نه تنها ایمنی بیمار را تضمین میکند، بلکه باعث میشود تصاویر تولید شده با کیفیت بالا و دقت تشخیصی حداکثری همراه باشند.
چگونه میدانهای مغناطیسی در MRI کار میکنند؟
دستگاه MRI با استفاده از میدان مغناطیسی قوی و امواج فرکانس رادیویی، هسته اتمهای هیدروژن موجود در بدن را هم راستا کرده و سپس آنها را تحریک میکند. وقتی این هستهها به حالت اولیه باز میگردند، سیگنالهایی تولید میکنند که توسط دستگاه دریافت شده و به تصاویر دقیق از بافتها و ارگانها تبدیل میشوند. میدانهای مغناطیسی اصلی برای هم راستا کردن هستهها و میدانهای شیبدار برای مکانیابی سیگنالها استفاده میشوند.
این فرآیند پیچیده اما دقیق، میدانهای مغناطیسی را به ابزاری قدرتمند برای تشخیص طیف گستردهای از بیماریها مانند مشکلات مغزی، نخاعی، قلبی و دیگر ارگانهای حیاتی تبدیل کرده است. عملکرد هماهنگ این میدانها و تکنولوژیهای پیشرفته در دستگاه MRI، آن را به یکی از پیشرفتهترین ابزارهای تصویربرداری پزشکی تبدیل کرده است.

چه فلزاتی در عملکرد دستگاه MRI اختلال ایجاد میکنند؟
تعامل بین فلزات و دستگاههای MRI به دلیل ماهیت فیزیکی و مغناطیسی فلزات به ویژه فلزات آهنی به وجود میآید و میتواند خطرات و چالشهای جدی ایجاد کند. فلزات آهنی مانند آهن و فولاد به شدت تحت تأثیر میدان مغناطیسی قوی دستگاه MRI قرار میگیرند و به سمت آهنربای دستگاه جذب میشوند. این جذب میتواند منجر به جابجایی ناگهانی اشیاء فلزی شود و در موارد شدید، خطر آسیب به بیمار یا تجهیزات را به همراه داشته باشد.
همچنین هدایت الکتریکی این فلزات میتوانند باعث جذب انرژی و ایجاد گرمای اضافی در فرآیند MRI شود. این افزایش دما میتواند منجر به سوختگی و سایر آسیبهای پوستی گردد.
علاوه بر خطرات فیزیکی، این فلزات میتوانند تصاویر تولید شده توسط MRI را نیز تحت تأثیر قرار دهند. اجسام فلزی ممکن است باعث ایجاد خطاهایی در تصاویر شوند که به صورت سایهها، لکهها یا اشکال غیرطبیعی ظاهر میشوند. این خطاها میتوانند تشخیص دقیق را مختل کنند و اطلاعات حیاتی درباره وضعیت سلامت بیمار را ناقص یا نادرست جلوه دهند.
فلزات غیرآهنی مانند تیتانیوم یا آلومینیوم، اگرچه به اندازه فلزات آهنی به میدان مغناطیسی واکنش نشان نمیدهند، اما همچنان میتوانند باعث بروز مشکلاتی در کیفیت تصاویر شوند. این فلزات گاهی خطاهایی مانند حفرههای سیاه روی تصاویر ایجاد میکنند که ممکن است مانع شناسایی صحیح ناهنجاریها در ارگانهای مهمی مانند کبد، کلیهها، پانکراس یا حتی سیستم تولیدمثل شوند.
این تأثیرات منفی، اهمیت پیروی از پروتکلهای ایمنی MRI را برجسته میسازد. به همین دلیل، از بیماران خواسته میشود تمامی اشیاء فلزی از جمله زیورآلات، ساعت و حتی ایمپلنتهای فلزی را پیش از تصویربرداری پزشکی MRI بردارند یا درباره آنها به پزشک اطلاع دهند.
آشنایی با سی تی اسکن
سی تی اسکن (CT Scan) که به نام اسکن توموگرافی کامپیوتری نیز شناخته میشود، یکی از پیشرفتهترین ابزارهای تصویربرداری پزشکی است که در تشخیص بیماریها و آسیبهای مختلف به کار میرود. این روش غیرتهاجمی و بدون درد از تکنیکهای رادیولوژی پیشرفته برای تصویربرداری از بدن انسان استفاده میکند.
طی این فرآیند، پرتوهای اشعه ایکس به طور متوالی از بدن بیمار عبور کرده و میزان جذب اشعه ایکس در قسمتهای مختلف بدن اندازهگیری میشود. این دادهها سپس توسط کامپیوتر پردازش شده و به تصاویر مقطعی از بخشهای مختلف بدن تبدیل میشود.
این تصاویر مقطعی نمای دقیقی از ساختارهای داخلی بدن ارائه میدهند که میتوانند به تشخیص بیماریها و مشکلات پزشکی کمک کنند. سی تی اسکن به ویژه برای شناسایی اختلالات عضلانی، استخوانی، تومورها و همچنین راهنمایی در مداخلات جراحی کاربرد دارند.
چرا نباید هنگام سی تی اسکن جواهرات به همراه داشته باشیم؟
یکی از مهمترین مسائلی که باید در هنگام انجام سی تی اسکن به آن توجه کرد، همراه نداشتن اقلام فلزی مانند جواهرات است. وجود اشیای فلزی همراه بیمار میتواند بر دقت و وضوح تصاویر سی تی اسکن تأثیر بگذارد. اگر جواهرات مانند گوشواره، گردنبند یا هر قطعه فلزی دیگری در ناحیه اسکن قرار گیرد، ممکن است باعث ایجاد خطاهای تصویری مانند خطوط یا سایهها روی تصاویر شود. این خطاها میتوانند تصاویر را مختل کرده و مانع از شناسایی صحیح مشکلات یا بیماریها شوند.
علاوه بر تأثیر بر کیفیت تصویربرداری، جواهرات ممکن است خطرات ایمنی برای بیمار به همراه داشته باشند. فلزات موجود در جواهرات میتوانند با میدانهای الکترومغناطیسی دستگاه سی تی اسکن تعامل داشته باشند که این موضوع میتواند موجب حرکتهای ناخواسته در بدن بیمار یا ایجاد خطرات جدی شود.
در مجموع، عدم استفاده از زیورآلات و جواهرات هنگام انجام تصویربرداری پزشکی با سی تی اسکن، فرایند تشخیصی دقیقتری را فراهم میآورد و ایمنی بیمار را نیز تضمین میکند.

استفاده از زیورآلات هنگام تصویربرداری با اشعه ایکس
اشعه ایکس یکی از مهمترین ابزارهای تصویربرداری پزشکی است که برای تشخیص مشکلات درون بدن استفاده میشود. این اشعه از نوع تابش الکترومغناطیسی است که از بدن عبور کرده و از بافتهای مختلف بدن به میزان متفاوتی جذب میشود. بر اساس میزان جذب اشعه ایکس توسط بافتها، تصاویری از بدن به دست میآید که به پزشک کمک میکند تا مشکلاتی مانند شکستگیها، تومورها، عفونتها و دیگر شرایط پزشکی را شناسایی کند. استخوانها معمولاً اشعه ایکس را جذب کرده و به رنگ سفید در تصویر نمایش داده میشوند، در حالی که بافتهای نرمتر مانند عضلات و اندامها کمتر اشعه را جذب میکنند و به رنگ خاکستری یا سیاه در تصویر دیده میشوند.
به طور مشابه، هنگام تصویربرداری با اشعه ایکس از شما خواسته میشود تا جواهرات خود را استفاده نکنید. هدف از این درخواست این است که بهترین تصویر ممکن به دست آید. زیرا فلزات، اشعه ایکس را پراکنده میکنند و مانع از نفوذ آن به بدن میشوند، در نتیجه ایجاد تصویری دقیق از آنچه زیر پوست قرار دارد، دشوار میشود.
به عبارت دیگر، جواهرات میتوانند مانند مانعی عمل کنند که اشعه ایکس نمیتواند به راحتی از آن عبور کند، بنابراین از ناحیهای که جواهرات در آن قرار دارند ممکن است تصویر واضحی به دست نیاید. به همین دلیل است که جواهرات میتوانند مناطق خاصی مانند قفسه سینه را در رادیوگرافی قفسه سینه مسدود کنند یا باعث ایجاد تصاویری مبهم در نواحی نزدیک به آن ناحیه شوند که ممکن است منجر به تشخیص نادرست یا اشتباه در ارزیابی وضعیت بیمار شود.
جمع بندی
در نهایت، همراه داشتن زیورآلات و سایر وسایل فلزی در تمام روشهای تصویربرداری پزشکی مانند سی تی اسکن، ام آر آی و تصویربرداری با اشعه ایکس میتواند باعث آسیب بیمار، اختلال در کیفیت تصاویر و کاهش دقت تشخیص شود. بنابراین، برای به دست آوردن بهترین و دقیقترین تصاویر و تضمین ایمنی بیمار طی فرآیند تصویربرداری باید از همراه داشتن زیورآلات و سایر اقلام فلزی خودداری کرد.