سونوگرافی چیست؟
سونوگرافی یکی از متداول ترین و کم خطرترین روشهای تصویربرداری در پزشکی است که امروزه در اکثر مراکز درمانی و بیمارستانی استفاده میشود. یکی از کاربردهای این دستگاه استفاده در اتاقهای عمل به منظور سونوگرافی حین آنژیوگرافی و یا موارد دیگر است که چون حین عمل جراحی استفاده میشود، میبایست به صورت استریل شده باشد. شرکت آسیا جراح پیشرو با برند AJP کاورهای پروب این دستگاه را به صورت استریل تولید کرده است. در این مقاله با روش سونوگرافی، انواع و چگونگی انجام آن آشنا خواهید شد.
سونوگرافی چیست و چه تصاویری را ایجاد میکند؟
سونوگرافی یکی از روشهای تصویربرداری غیرتهاجمی در علم پزشکی است که در آن تصاویر با استفاده از ارسال امواج اولتراسوند (فراصوت) با فرکانس بالا به داخل بدن ایجاد میگردد. سونوگرافی به پزشک این امکان را میدهد تا جزئیات بافتهای نرم داخل بدن را بدون ایجاد برش ببیند. اگرچه اکثر مردم این روش تصویربرداری را با بارداری مرتبط میدانند، اما از آن در موقعیتهای مختلف و برای بررسی بخشهای مختلف بدن استفاده میکنند.
اساس کار این دستگاه
اساس کار این دستگاه به این شکل است که امواج با محدوده فراصوت به داخل بافت ارسال شده، در داخل بدن با توجه به نوع بافت تضعیف میگردند و در نهایت از روی امواج و فرکانس موج دریافتی تصویر نهایی از بافت ساخته میشود. تصاویر ایجاد شده در سونوگرافی بر خلاف دستگاه سی تی اسکن تصاویری از آناتومی بدن نیستند و بیشتر مربوط به فیزیولوژی بافتها و نحوه عملکرد آنها میباشند. البته در این روش آناتومی بافتها هم تا حدودی قابل رویت است؛ اما اساس آن بر مبنای تحلیل فیزیولوژی بافتها میباشد.
سونوگرافی چگونه انجام میشود؟
در طول سونوگرافی، اپراتور از دستگاهی به نام پروب یا کاوشگر برای تصویربرداری استفاده میکند. اپراتور یک لایه نازک از ژل را روی پوست فرد اعمال میکند تا امواج اولتراسوند از طریق ژل از مبدل به بدن بیمار منتقل شوند. این کاوشگر، جریان الکتریکی را به امواج صوتی با فرکانس بالا تبدیل میکند و امواج را به بدن شما میفرستد. امواج صوتی از ساختارهای داخل بدن شما منعکس میشوند و به کاوشگر باز میگردند و کاوشگر امواج را به سیگنالهای الکتریکی تبدیل میکند. سپس یک کامپیوتر، سیگنالهای الکتریکی را به تصویر یا ویدیو تبدیل میکند که روی صفحه نمایش نشان داده میشوند.
انواع سونوگرافی
دو دسته اصلی سونوگرافی وجود دارد که عبارتند از:
۱-سونوگرافی بارداری
سونوگرافی بارداری برای نظارت بر وضعیت مادر و جنین در دوران بارداری انجام میشود. از این روش برای تأیید بارداری، بررسی اینکه آیا مادر بیش از یک جنین باردار است یا خیر، تخمین سن و جنسیت و بررسی رشد جنین و غیره استفاده میشود.
۲-سونوگرافی تشخیصی
از این روش تصویربرداری برای مشاهده قسمتهای داخلی بدن و تشخیص بیماری نیز استفاده میکنند. برای اکثر سونوگرافیهای تشخیصی، اپراتور پروب را روی پوست شما قرار میدهد. اما در برخی موارد، آنها ممکن است نیاز داشته باشند که پروب را در داخل بدن مانند واژن یا راست روده قرار دهند. نمونههایی از سونوگرافی تشخیصی عبارتند از:
- شکم: سونوگرافی میتواند علت بسیاری از دردهای شکمی را تشخیص دهد.
- کلیه: این روش برای ارزیابی اندازه، مکان و شکل کلیهها و ساختارهای مرتبط مانند حالب و مثانه، بررسی کیست، تومور، انسداد یا عفونت در داخل یا اطراف کلیه استفاده میشود.
- پستان: برای شناسایی تودهها و کیستهای پستان استفاده میشود.
- داپلر: این روش یک تکنیک سونوگرافی ویژه است که حرکت موادی مانند خون را در بدن شما ارزیابی میکند و اجازه میدهد که اپراتور جریان خون را در داخل شریانها و وریدهای بدن شما ببیند و ارزیابی کند.
- ترانس واژینال: در این روش اپراتور یک پروب را در کانال واژن فرد قرار میدهد و بافت های تولیدمثلی مانند رحم یا تخمدان را مشاهده میکند.
چگونه برای سونوگرافی آماده شویم؟
- آماده سازی پیش از سونوگرافی بستگی به نوع آن دارد. برخی از انواع سونوگرافی نیاز به آمادگی خاصی ندارند.
- برای سونوگرافی در دوران بارداری، دستگاه تناسلی زنان و دستگاه ادراری ممکن است لازم باشد مثانه خود را با نوشیدن آب قبل از آزمایش پر کنید.
- برای سونوگرافی شکم ممکن است لازم باشد چندین ساعت قبل از آزمایش، رژیم غذایی خود را تنظیم کنید.
- در هر صورت اپراتور به شما اطلاع میدهد که آیا برای آماده شدن نیاز به انجام کار خاصی دارید یا خیر.
مراحل انجام این تصویربرداری
۱-روی یک تخت راحت به پهلو یا پشت دراز خواهید کشید.
۲-اپراتور مقدار کمی ژل محلول در آب را روی پوست شما در ناحیه مورد بررسی قرار میدهد.
۳-تکنسین یک پروب یا کاوشگر دستی را روی ژل حرکت میدهد تا تصاویر را از داخل بدن شما دریافت کند.
۴-اپراتور دستگاه ممکن است از شما بخواهد که خیلی ساکن باشید یا نفس خود را برای چند ثانیه حبس کنید تا تصاویر واضح تری ایجاد شود.
۵-هنگامی که تکنسین تصاویر کافی دریافت کرد، ژل باقی مانده روی پوست شما را پاک میکند و کار شما تمام میشود.
آیا سونوگرافی دردناک است؟
سونوگرافیهایی که به صورت خارجی (روی پوست شما) انجام میشوند، معمولاً دردناک نیستند. اما آنهایی که در داخل حفرههای بدن مانند واژن یا راست روده قرار میگیرند، ممکن است کمی ناراحت کننده باشند.
آیا سونوگرافی بی خطر است؟
تحقیقات تا به امروز تا حد زیادی نشان داده است که فناوری اولتراسوند ایمن و بدون عوارض جانبی مضر است. این روش برخلاف برخی دیگر از روشهای تصویربرداری پزشکی مانند اشعه ایکس و سیتی اسکن از تشعشعات خطرناک و پرانرژی استفاده نمیکند. با این حال، تمام سونوگرافیها باید توسط متخصصی انجام شوند که آموزش استفاده از این فناوری تخصصی به صورت ایمن را دیده باشد.
آشنایی با کاور پروب
در مواقعی مثل انجام سونوگرافی حین عمل جراحی، تیم جراحی (شامل پزشک و سونوگرافیست) نیاز پیدا میکنند که از یک پروب استریل شده استفاده کنند؛ ولی چون پروبهای اولتراسونیک قابلیت استریل در دستگاه اتوکلاو را ندارند و یا با استریل شدن، فرسوده میشوند، بنابراین از کاورهای پروب پلاستیکی یا لاتکسی استفاده میشود تا مشکل غیراستریل بودن پروب دستگاه برطرف گردد. از این رو شرکتهای تولیدکننده انواع کاورهای جراحی، کاوری مخصوص پروب سونوگرافی طراحی کردند که به صورت استریل شده و در بسته بندیهای وی پک به بازار تجهیزات پزشکی عرضه شده است.
منبع
https://my.clevelandclinic.org
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.