
حمله پانیک چیست؟ (+علائم و درمان)

حمله پانیک چیست و چه علائمی دارد؟
حمله پانیک یکی از اختلالات شایع است که با احساس ترس شدید و غیر قابل کنترل همراه است. این حملات میتوانند بدون هشدار قبلی و در هر زمان و مکانی رخ دهند و با علائمی مانند تپش قلب، تعریق، لرزش و تنگی نفس همراه باشند. انواع مختلفی از حملات پانیک وجود دارند که میتوانند ناشی از عوامل گوناگونی باشند. خوشبختانه امروزه روشهای درمانی مانند رواندرمانی، دارو درمانی و تکنیکهای مدیریت استرس برای مقابله با حملات پانیک و کنترل علائم آن وجود دارد. در این مقاله به بررسی علائم و روشهای درمان حمله پانیک میپردازیم.
حمله پانیک چیست؟
حملات پانیک به عنوان حملات ناگهانی و شدید ترس تعریف میشوند که میتوانند بدون هشدار و حتی در هنگام خواب رخ دهند. این حملات شامل احساس ناگهانی وحشت هستند که واکنشهای فیزیکی شدیدی ایجاد میکنند، حتی زمانی که هیچ خطر واقعی یا علت آشکاری وجود ندارد. غیرقابل پیشبینی بودن این حملات باعث میشود که ناراحتیهای زیادی به همراه داشته باشند و بر کیفیت زندگی فرد تأثیر منفی بگذارند.
حملات پانیک ممکن است فقط یک بار در طول زندگی رخ دهند، اما بسیاری از افراد به طور مکرر آن را تجربه میکنند. در چنین شرایطی فرد به اختلال پانیک مبتلا شده است که به آن اختلال ترس یا اختلال هراس نیز گفته میشود.
اگرچه حملات پانیک تهدید کننده زندگی نیستند، اما میتوانند برای فرد و عزیزانش ترسناک باشند و بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارند، بهویژه اگر حملات متعدد یا غیرمنتظره باشند. خوشبختانه حملات پانیک قابل درمان هستند و استراتژیهایی وجود دارند که میتوانند به کاهش یا از بین بردن علائم هراس، بازیابی اعتماد به نفس و بازگرداندن کنترل زندگی کمک کنند.
علائم حمله پانیک چیست؟
علائم حمله پانیک ناگهانی اتفاق میافتند و معمولاً ظرف ۱۰ دقیقه بعد از شروع به اوج خود میرسند و سپس کم کم از بین میروند. علائم فیزیکی حمله پانیک عبارتند از:
- درد قفسه سینه
- تپش قلب
- تنگی تنفس
- هیپرونتیلاسیون (تنفس تند و سطحی)
- تعریق شدید
- لرزش
- حالت تهوع
- سرگیجه
- احساس گزگز یا بی حسی در انگشتان دست یا پا
همچنین ممکن است موارد زیر را احساس کنید:
- ترس شدید
- احساس خفگی
- احساس از دست دادن کنترل
- حس غیر واقعی بودن
- ترس از مرگ
هر فرد ممکن است علائم متفاوتی را در طول حمله پانیک تجربه کند. شدت علائم نیز میتواند از فردی به فرد دیگر و از حملهای به حمله دیگر متفاوت باشد. اگر فکر میکنید که ممکن است دچار حمله پانیک شده باشید، حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید. پزشک در تشخیص و درمان اختلال هراس به شما کمک میکند و به شما آموزش میدهد که چگونه با حملات پانیک خود مقابله کنید.
حمله پانیک چقدر طول میکشد؟
حملات پانیک معمولاً بین ۵ تا ۲۰ دقیقه طول میکشند. البته در موارد شدید تا یک ساعت نیز گزارش شده است.
انواع حمله پانیک
حملات پانیک را میتوان به 5 دسته زیر تقسیم کرد:
1-حمله پانیک مورد انتظار Expected Panic Attacks)
این نوع حمله پانیک توسط یک محرک خارجی مشخص مانند دیدن چیزی که از آن میترسید یا قرار گرفتن در یک موقعیت اجتماعی اضطراب آور ایجاد میشود. در این شرایط، فرد ممکن است برای جلوگیری از حملات بعدی از مواجهه با عوامل محرک ترس خود دوری کند. با این حال، این استراتژی اجتنابی میتواند منجر به محدودیتهای قابل توجهی در زندگی فرد شود. به عنوان مثال اگر فردی در موقعیتهای اجتماعی دچار حمله پانیک شود، ممکن است از جامعه دوری کند که این امر میتواند تأثیر منفی بر سلامت روانی و روحیه وی بگذارد.
2-حمله پانیک ناگهانی (Unexpected Panic Attack)
این نوع حملات بدون هیچ دلیل مشخصی رخ میدهند و میتوانند در هر زمان و مکانی اتفاق بیفتند. غیرقابل پیشبینی و ناگهانی بودن این حملات میتواند بسیار استرسزا باشد. محققان اعتقاد دارند که حملات پانیک ناگهانی ممکن است به دلیل تغییرات داخلی بدن مانند افزایش سرعت تنفس یا سرگیجه بعد از تغییر ناگهانی وضعیت بدن رخ دهند. مغز این تغییرات را به عنوان تهدید تلقی کرده و واکنش خود را به صورت حمله پانیک ناگهانی نشان میدهد.
3-حمله پانیک شبانه (Nocturnal Panic Attack)
حملات پانیک شبانه باعث میشوند فرد با علائم حمله پانیک از خواب بیدار شود. این حالت میتواند منجر به ترس از خوابیدن و اختلال در عادات خواب فرد گردد. اختلالات خواب نیز میتواند تأثیرات منفی بر سلامت روحی و جسمی فرد داشته باشد. علت دقیق حملات پانیک شبانه هنوز مشخص نیست، اما برخی نظریهها بیان میکنند که این حملات ممکن است به دلیل حساسیت زیاد به تغییرات تنفسی و ترس از دست دادن کنترل هنگام خواب رخ دهند.
4-حمله پانیک با حالت جنگ یا گریز (Fight/flight mode Panic Attack)
این نوع حمله پانیک شامل علائم فیزیکی شدید مانند تپش قلب، تنگی نفس، درد قفسه سینه و سرگیجه است که ناشی از فعال شدن سیستم “جنگ یا گریز” بدن در پاسخ به خطر درک شده است. این نوع حمله پانیک زمانی اتفاق میافتد که مغز فرد تصور میکند که در خطر است و برای آمادهسازی بدن برای دفاع یا فرار، خون را با سرعت بیشتری به عضلات پمپاژ میکند.
این حالت مشابه اضطراب معمولی است، اما در حمله پانیک بسیار ناگهانی و شدیدتر است. این حملات میتوانند به قدری شدید باشند که فرد احساس کند دچار مشکل جدی پزشکی مانند حمله قلبی شده یا ممکن است غش کند.
5-حمله پانیک تجزیهای (Dissociative panic attack)
این نوع حمله، شدیدترین نوع حمله پانیک است و با احساس جدایی از خود یا محیط اطراف همراه است. فرد ممکن است احساس کند که در حال غرق شدن یا از دست دادن هوشیاری است. از دید ناظران، ممکن است به نظر برسد که فرد هیچ حسی ندارد و نمیتواند واکنشی نشان دهد. این نوع حمله پانیک میتواند بسیار متفاوت از انواع دیگر باشد و فرد ممکن است متوجه نشود که چه اتفاقی برایش میافتد و اطرافیان نیز ممکن است سردرگم شوند.
علت حمله پانیک چیست؟
علت دقیق اینکه چرا برخی از افراد حملات پانیک را تجربه میکنند، هنوز مشخص نیست. اما نظریههایی در این زمینه وجود دارد. مغز و سیستم عصبی شما نقش کلیدی در نحوه درک و مدیریت ترس و اضطراب شما دارند. محققان تصور میکنند که اختلال عملکرد آمیگدال (بخشی از مغز که ترس و سایر احساسات را پردازش میکند) ممکن است ریشه این شرایط باشد. آنها همچنین فکر میکنند عدم تعادل مواد شیمیایی مانند گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA)، کورتیزول و سروتونین در بدن ممکن است نقش مهمی در ابتلا به این اختلال داشته باشد.
همچنین خطر ابتلا به حملات پانیک در صورت داشتن موارد زیر افزایش مییابد:
- سابقه خانوادگی: وجود سابقه خانوادگی در این زمینه میتواند خطر بروز این حملات را افزایش دهد. بنابراین اگر یکی از بستگان درجه یک شما (خواهر و برادر بیولوژیکی یا والدین) به این بیماری مبتلا باشند، خطر ابتلای شما به اختلال پانیک افزایش مییابد.
- شرایط سلامت روان: افرادی که دارای اختلالات اضطرابی، افسردگی یا سایر شرایط سلامت روان هستند بیشتر مستعد حملات پانیک میباشند. افرادی که فوبیا دارند با تجربه کردن محرکهای مربوط به فوبیای خود ممکن است دچار حملات پانیک شوند. به عنوان مثال، فردی که مبتلا به تریپانوفوبیا (ترس شدید از سوزن) است، اگر مجبور به گرفتن آزمایش خون شود، ممکن است دچار حمله پانیک شود.
- تجربیات نامطلوب دوران کودکی (ACE): تجربیات نامطلوبی که در سنین 1 تا 17 سالگی اتفاق میافتند، معمولاً رویدادهای آسیب زایی هستند. ACEها میتوانند به ایجاد حملات پانیک و اختلال پانیک منجر شوند.
عوارض بعد از پانیک
حملات پانیک در صورت درمان نشدن میتوانند تقریباً تمام بخشهای زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهند. یکی از مهمترین عوارض آن، احساس اضطراب ناشی از ترس از وقوع مجدد حمله پانیک در آینده است. این ترس، بیشتر اوقات وجود دارد و در موارد شدید میتواند بسیار ناتوان کننده باشد.
یکی دیگر از عوارض تجربه کردن این حملات، اجتناب از حضور پیدا کردن در موقعیتها یا محیطهای خاصی است که باعث اضطراب شما میشوند یا حمله پانیک قبلی در این موقعیتها اتفاق افتاده است. این مورد نیز در موارد شدید میتوان روال عادی زندگی را با مشکلات جدی روبرو کند.
سایر عوارضی که حملات پانیک ممکن است ایجاد کند عبارتند از مراقبتهای پزشکی مکرر و نگرانی دائم نسبت به سلامتی، به مشکل خوردن در محل کار یا مدرسه و بروز افسردگی و اختلالات اضطرابی.
حتی برخی علائم فیزیکی حمله پانیک مانند بدن درد، درد فک، بی حالی، خواب آلودگی و درد قفسه سینه ممکن است برای مدتی پس از پایان حمله باقی بمانند.
آیا درمان این حملات ممکن است؟
حمله پانیک یک بیماری شایع است و میلیونها نفر در سراسر جهان به این اختلال مبتلا هستند. خبر خوب این است که حمله پانیک با روشهای درمانی مختلف قابل درمان است و شما میتوانید با مشورت با یک پزشک متخصص، مسیر درمان خود را آغاز و علائم خود را کنترل کنید.
راه درمان حملات پانیک چیست؟
درمان حملات پانیک معمولاً شامل ترکیبی از روشهای رواندرمانی، دارو درمانی و تغییرات در سبک زندگی است. روان درمانی اصطلاحی برای انواع تکنیکهای درمانی است که هدف آن کمک به فرد در شناسایی و تغییر احساسات، افکار و رفتارهای ناسالم است.
انواع خاصی از روان درمانی که میتواند به حملات پانیک و اختلال پانیک کمک کند عبارتند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): در این نوع درمان، افکار و احساسات خود را با یک متخصص سلامت روان مانند یک مشاور یا روانشناس دارای مجوز در میان میگذارید. این متخصص به شناسایی محرکهای حمله پانیک کمک میکند تا بتوانید تفکر، رفتار و واکنشهای خود را تغییر دهید. همانطور که شروع به واکنش متفاوت به محرکها میکنید، ممکن است حملات کاهش یافته و در نهایت متوقف شوند.
- مواجهه درمانی: این درمان شامل قرار گرفتن تدریجی و مکرر شما (در تخیل یا در واقعیت) در معرض هر چیزی است که باعث حمله پانیک میشود. با گذشت زمان، میآموزید که بدون اضطراب و وحشت، موقعیت را کنترل کنید. در این راستا تکنیکهای تمدد اعصاب مانند تمرینهای تنفسی به شما آموزش داده خواهد شد تا اضطراب خود را مدیریت کنید.
موثرترین دارو برای پانیک
درمان دارویی حملات پانیک شامل استفاده از داروهای ضدافسردگی و داروهای ضد اضطراب است. این داروها میتوانند به طور مؤثری علائم را کاهش دهند و به فرد کمک کنند تا زندگی روزمره خود را ادامه دهند. با این حال، مصرف این داروها باید با دقت و تحت نظارت پزشک متخصص صورت گیرد.
- هیچگاه این داروها را بدون مشورت با پزشک مصرف نکنید. خوددرمانی میتواند به عوارض جدی و خطرناک منجر شود.
- برخی از این داروها، پتانسیل بالایی برای اعتیاد دارند. مصرف طولانیمدت این داروها باید با احتیاط و تحت نظارت دقیق پزشک صورت گیرد.
- هرگونه تغییر در دوز دارو باید توسط پزشک انجام شود. تغییرات ناگهانی در دوز میتواند به عوارض جانبی شدید منجر شود.
- برای ارزیابی تاثیرات دارو و تنظیم برنامه درمانی، مشاورههای منظم با پزشک متخصص ضروری است.
چگونه به فردی که دچار حمله پانیک شده کمک کنیم؟
دیدن عزیزان در حالی که مبتلا به حمله پانیک شدهاند، بسیار ناراحت کننده میباشد. تنفس آنها ممکن است به طور غیرعادی سریع و کم عمق شود، ممکن است دچار سرگیجه یا سبکی سر شوند، بلرزند، عرق کنند، احساس تهوع داشته باشند یا فکر کنند که دچار حمله قلبی شدهاند. در چنین شرایطی آرام بودن، درک کردن و قضاوت نکردن شما بیشترین چیزی است که به او کمک میکند.
سایر اقداماتی که میتوانید برای کمک به فرد انجام دهید عبارتند از:
- یک مکان آرام و راحت برای نشستن فرد پیدا کنید تا از محرکهای محیطی دور باشد.
- به آرامی فرد را راهنمایی کنید تا نفسهای عمیق و آهسته بکشد. میتوانید خودتان نیز همراه با او نفس بکشید و او را تشویق کنید تا ریتم شما را دنبال کند.
- سعی کنید همراه با او یک کار فیزیکی انجام دهید، برای مثال بازوهای خود را بالا و پایین بیاورید یا پاهای خود را به زمین بکوبید. این حرکات میتوانند به کاهش تنش و استرس کمک کنند.
- از فرد بخواهید پنج چیز را در اطراف خود نام ببرد. این تمرین میتواند به او کمک کند تا تمرکز خود را از حمله پانیک به محیط اطرافش منتقل کند.
- به آرامی درباره یک علاقه مشترک صحبت کنید تا ذهن فرد از ترس و اضطراب منحرف شود.
مقاله مرتبط: تاثیر استرس بر بدن و بهترین راه های کنترل آن