عمل جراحی باز مغز و اعصاب یک روش بسیار تهاجمی است که شامل ایجاد برش‌های بزرگ در جمجمه و باز کردن مغز یا ستون فقرات می‌باشد. اما پیشرفت‌های اخیر در فناوری پزشکی منجر به توسعه روش‌های کم تهاجمی‌تر مانند جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب (جمجمه و ستون فقرات) شده است. جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب به عنوان یک تکنیک پیشرفته در دهه‌های اخیر به‌ طور قابل‌توجهی توسعه یافته است. این تکنیک به جراحان امکان می‌دهد تا با دقت بالا و کمترین آسیب به بافت‌های اطراف به مناطق عمقی و دشوار دسترسی پیدا کنند. در این مقاله به بررسی اصول، مراحل، مزایا و چالش‌های جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب می‌پردازیم تا با اهمیت این روش نوین در درمان بیماری‌های مغزی نخاعی آشنا شویم.

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب چیست؟

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب روشی است که عمدتاً برای درمان تومورهای این ناحیه استفاده می‌شود. در این روش جراح از ابزاری به نام آندوسکوپ برای مشاهده و انجام اقدامات درمانی در ناحیه مغز و ستون فقرات استفاده می‌کند.

آندوسکوپ یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر یا رجید است که دارای یک دوربین کوچک و یک منبع نور می‌باشد. این ابزار از طریق سوراخ‌هایی تنها به قطر چند میلی متر در بخش‌هایی همچون جمجمه و ستون فقرات یا از طریق حفره بینی وارد ناحیه مغزی شده و جراح مغز و اعصاب با استفاده از تصاویر ارسال شده توسط آن به برداشتن تومور یا ترمیم ناحیه آسیب دیده با استفاده از ابزارهای جراحی تخصصی می‌پردازد.

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب در چه مواردی انجام می‌شود؟

این روش برای انواع بیماری‌های قابل درمان جراحی مغز و اعصاب مانند کیست‌های داخل جمجمه، تومورهای داخل بطنی، تومورهای قاعده جمجمه، کرانیوسینوستوز، بیماری‌های دژنراتیو ستون فقرات و زیرگروه‌های نادر هیدروسفالی قابل استفاده می‌باشد. همچنین ممکن است از این روش برای بیوپسی تومورهای عمیق استفاده شود.

مزایای جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب چیست؟

جراحی آندوسکوپی مغز و ستون فقرات فواید زیادی برای بیماران دارد. سابقه پزشکی، سن، وضعیت بدنی و سایر عوامل بیمار، در نتیجه جراحی آندوسکوپی مغز و ستون فقرات نقش دارد. در اینجا برخی از مزایای رایج مرتبط با این روش ذکر می‌شود:

• حداقل تهاجم
• زمان بهبودی سریعتر
• کاهش خطر ضربه مغزی
• کاهش درد بعد از جراحی
• کاهش خطر عفونت
• کاهش خطر آسیب به بافت اطراف
• کاهش مدت زمان بستری شدن در بیمارستان

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب چگونه انجام می‌شود؟

در جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب، جراح آندوسکوپ را از طریق مجاری طبیعی مانند حفره بینی یا با ایجاد برش‌های کوچکی در ناحیه جمجمه یا پشت وارد بدن کرده و به سمت مغز یا ستون فقرات و کانال نخاعی هدایت می‌کند. پس از قرارگیری در محل مورد نظر، تصویر از طریق دوربین بر روی مانیتور نمایش داده می‌شود.

در این روش جراحی، جراح از طریق مانیتور ویدئوی بزرگنمایی شده از ناحیه تحت جراحی که از طریق آندوسکوپ تهیه شده است را مشاهده می‌کند. تصویر مشاهده شده در مانیتور چندین برابر بزرگنمایی شده است. سایر مراحل و روند عمل جراحی مشابه روش‌های جراحی باز انجام می‌شود، اما نیاز به ابزارهای ویژه‌ای دارد که احتمال صدمه به مغز را کاهش دهد.

آیا این جراحی ایمن است؟

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب در مقایسه با جراحی باز نیاز به برش کوچکتر (در عین ایجاد دید کافی) و آسیب کمتری دارد. به طور کلی این موضوع، جراحی را ایمن‌تر می‌کند. علاوه بر این به دلیل استفاده از برش‌های کوچک‌تر و اختلال بافتی کمتر، جراحی آندوسکوپی درد کمتر و بهبودی سریع‌تری نسبت به جراحی باز دارد.

میزان موفقیت این جراحی چقدر است؟

به دلیل دقت بالای ارائه شده توسط آندوسکوپ، میزان موفقیت این جراحی بسیار بالا است.

پس از جراحی چه مدت باید در بیمارستان بمانیم؟

این تا حد زیادی به شرایط و بیماری خاص شما بستگی دارد، اما به طور کلی افراد ۱ تا ۵ روز پس از عمل در بیمارستان بستری می‌شوند.

جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب چه خطراتی دارد؟

هر جراحی با خطرات و عوارضی همراه است. خطرات آندوسکوپی مغز و اعصاب به ناحیه تحت عمل و ماهیت بیماری فرد بستگی دارد. شایع ترین خطرات احتمالی جراحی آندوسکوپی مغز عبارتند از تداخل موقت یا دائمی عملکردهای حسی و حرکتی مانند گفتار، بینایی، حافظه، تعادل و هماهنگی، لخته شدن خون، خونریزی، تورم، عفونت، تشنج، سکته و کما.

مراقبت‌های پس از عمل آندوسکوپی مغز و اعصاب

• بلافاصله پس از جراحی، بیمار به اتاق ریکاوری انتقال داد می‌شود و کم کم به هوش می‌آید. در ساعات و روزهای اولیه بعد از جراحی، بیماران ممکن است حالت تهوع، سردرد، احتقان بینی و درد را تجربه کنند. با این حال، این علائم را می‎توان به طور مؤثر از طریق دارو کنترل کرد.
• بیمارانی که علائم حیاتی آن‌ها نیاز به نظارت دقیق‌تری دارد، ممکن است نیاز به سپری کردن یک یا چند روز در بخش مراقبت‌های ویژه داشته باشند. پس از انجام ارزیابی اولیه پس از جراحی توسط تیم پزشکی، اعضای خانواده مجاز به ملاقات بیمار هستند.
• در طول مدت اقامت در بیمارستان، بیمار توسط تیم جراحی مغز و اعصاب متشکل از پزشکان و پرستاران تحت نظارت دقیق قرار می‌گیرد. اسکن‌های تصویربرداری از جمله ام آر آی و سی تی اسکن در روزهای اول پس از جراحی انجام می‌شود. همچنین شرایط عمومی بیمار نیز دائماً توسط پرستاران ارزیابی می‌شود. پزشکان از این ارزیابی‌ها برای تعیین پیشرفت بهبودی استفاده می‌کنند.

توانبخشی بعد از جراحی

تومورهای مغزی نخاعی و روش‌های جراحی مغز و ستون فقرات می‌توانند بر توانایی صحبت کردن و حرکت بیمار و همچنین رفتارها و افکار او تأثیر بگذارند. بنابراین ممکن است برای کمک به بیماران برای غلبه بر چنین شرایطی از برخی روش‌های استاندارد مانند فیزیوتراپی، کار درمانی و گفتار درمانی استفاده کنند.

جمع‌بندی

به طور کلی جراحی آندوسکوپی مغز و اعصاب یک روش پیشرفته و کم تهاجمی است که به جراحان اجازه می‌دهد تا با دقت بالا و آسیب کم، تومورها و آسیب‌های مغزی، نخاعی و ستون فقرات را درمان کنند. این روش با داشتن مزایایی همچون کاهش عوارض بعد از عمل و بهبود سریع‌تر بیماران، یکی از تکنیک‌های مؤثر و رو به رشد در جراحی‌های مغز و اعصاب محسوب می‌شود.