آشنایی با دستگاه و چسب اتوکلاو

دستگاه اتوکلاو (Autoclave) وسیله ‌ای است برای استریل کردن ابزار پزشکی و آزمایشگاهی که با توجه به نوع فرایند استریل، نوع دستگاه و عملکرد آن متفاوت خواهد بود. برای بررسی عملکرد و صحت فرایند استریل در دستگاه های اتوکلاو از چسب اتوکلاو استفاده می کنند که در ادامه به معرفی چسب اتوکلاو خواهم پرداخت.

معمول­ ترین روش استریل استفاده از بخار آب و فشار می باشد که توسط دستگاه­ های اتوکلاو بخار صورت می ­گیرد.

در فشار و دمای بالا و با استفاده از بخار آب، اتوکلاوها در کاربردهای پزشکی برای انجام استریلیزاسیون مورد استفاده قرار می‌گیرند و با توجه به میزان محصولات قابل استریل در حجم­ های مختلف عرضه می ­گردند.

تاریخچه دستگاه اتوکلاو

اتوکلاو در سال ۱۸۷۹ توسط شخصی به نام چارلز چمبرلند اختراع شد.

در آن زمان پزشکان به یک استریل کننده­ ی قابل اعتماد و مطمئن نیاز داشتند.

به همین دلیل خیلی زود مزایای اتوکلاو بر همگان آشکار گردید و در مدت کوتاهی به یکی از لوازم ضروری در کلینیک­ ها و بیمارستان­ ها تبدیل شد.

بسیاری از اتوکلاوها برای استریل کردن تجهیزات و لوازم پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرند که با قرار دادن آن‌ها به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه (بسته به حجم بار و محتویات) در معرض بخار اشباع ۱۲۱ درجه سلسیوس (۲۴۹ درجه فارنهایت) این کار انجام می‌شود.

کاربردهای دستگاه اتوکلاو

دستگاه اتوکلاو در محفظه ی بسته در دمای بالاتر از ۱۰۰ درجه سانتی ­گراد آب را به بخار تبدیل می­ کند.

به دلیل استفاده از حرارت مرطوب می­ توان دمای استریل کردن را کمتر از ۱۳۰ درجه سانتی گراد نگه داشت؛

در نتیجه مواد و وسایل حساس به حرارت مثل بعضی پلاستیک­ ها، وسایل و تجهیزات آزمایشگاهی، محیط­ های کشت، نمونه های آلوده و غیره را می­ توان با این دستگاه استریل کرد.

باکتری­ ها و اسپور آن ها توانایی زنده ماندن در چنین محیطی را ندارند.

البته استفاده از اتوکلاو برای استریل الزاماً به معنی کشتن ویروس ها نمی ­باشد.

اتوکلاوهای استریل سازی به‌طور گسترده ‌ای در میکروبیولوژی، پزشکی، پودیاتری، خالکوبی، سوراخ‌کاری بدن، داروهای دامپزشکی، قارچ‌شناسی، عمل جراحی، دندانپزشکی و ساخت پروتز استفاده می‌شوند.

آن ها بسته به اندازه چیزی که استریل می‌کنند در اندازه و عملکرد متفاوت هستند.

بارهای معمول شامل ظروف آزمایشگاهی، تجهیزات و زباله، ابزار جراحی و زباله‌های پزشکی است.

دستگاه اتوکلاو نیاز به مراقبت و بازرسی و کنترل مداوم دارد.

کنترل کیفی دستگاه اتوکلاو

اندیکاتورهای شیمیایی و بیولوژی برای بررسی دما و زمان و عملکرد کلی اتوکلاو به صورت تجاری وجود دارد.

شاخص ­های شیمیایی به صورت نوارهای اتوکلاو (چسب اتوکلاو) هستند که وقتی به دمای معینی رسیدند تغییر رنگ می­ دهند.

در رابطه با عملکرد تست های بخار چند نکته را بایست مورد توجه قرار داد:

1. تنظیم فشار بخار ورودی به دستگاه در طول مدت زمان کار دستگاه
2. سالم بودن دستگاه استریل
3. زمان کامل فرایند استریل
4. تخلیه کامل بخار دستگاه پیش از باز کردن درب دستگاه
5. اطمینان از خشک شدن پک های استریل پس از باز شدن درب دستگاه

چنانچه این نکات رعایت شوند می توان در مورد نحوه عملکرد اندیکاتور قضاوت نمود .

اندیکاتورهای بیولوژی (مانند تست یا چسب اتوکلاو) شامل اسپور باکتری هایی هستند که به حرارت مقاوم هستند مانند Geobacillus stearothermophilus

چسب اتوکلاو چیست؟

تست اتوکلاو کلاس ۱ معروف به چسب اتوکلاو، نواری چسبنده است که در اتوکلاو کردن وسایل جهت اطمینان از فرآیند استریل استفاده می­ شود.

در نوار اندیکاتور از جوهر حساس به گرما استفاده می شود.
نوار اتوکلاو با قرار گرفتن در معرض حرارتی که معمولا در جریان استریلیزاسیون مورد استفاده قرار می گیرد تغییر رنگ می دهد.

این حرارت معمولا در یک اتوکلاو بخار ۱۲۱ درجه­ ی سانتی­ گراد است.چسب اتوکلاو به عنوان یک نشانگر در اتوکلاو بخار مورد استفاده قرار می ­گیرد و برای استفاده در محیط­ های آزمایشگاهی و تحقیقاتی بسیار مناسب است.

چسب اتوکلاو به صورت حساس به فشار و چسبنده طراحی شده است که بتواند به تمامی انواع پوشش­ ها بچسبد تا بسته در طول استرلیزاسیون سالم باقی بماند و بتواند در تماس مستقیم با لایه باشد.

روش استفاده از چسب اتوکلاو

پس از بسته بندی وسایل در پک های مخصوص از این نوارها برای تثبیت پگ­ ها و یا تعبیه تکه ­ای برای نشان دادن فرآیند استریل روی پک می­ چسبانند.

این چسب به منظور تشخیص بسته­ های استریل شده از غیر استریل در چرخه استریل بخار کاربرد دارد که تایید می­ کند این نوار در فرآیند استرلیزاسیون حضور داشته است.

این نوار مناسب برای انواع مختلف بسته بندی (شان یا کرپ) می­ باشد. تغییر رنگ با توجه به نوع محلول شیمیایی بکار رفته در طی سیکل استریل بخار متفاوت است.
تغییر رنگ خطوط و نشانگرها بعد از گذشت ۱۰ دقیقه در دمای ۱۲۱ درجه­ ی سانتی­گراد و یا ۲ دقیقه در دمای ۱۳۴ درجه ­ی سانتی­گراد در یک استریلیزه کننده­ ی بخار ظاهر می­ شوند.

در ادامه فیلمی کوتاه از نحوه بسته­ بندی لوازم پزشکی با استفاده از چسب اتوکلاو جهت استریل را مشاهده می کنید:

ویژگی های نوار یا چسب اتوکلاو AJP

• یک نوار مقاوم با پایه­ ی کاغذ که با رویه­ ی چسبنده­ی قوی پوشیده شده است.
• در عرض ۱۹ میلی متر و به طول ۴۵ متر در دسترس است.
• بدون سرب
• جوهر نشانگر روی چسب اتوکلاو مطابق با استاندارد ۱-۱۱۱۴۰ برای استفاده در نشانگرهای شیمیایی کلاس ۱ استفاده شده و در زمان تکمیل استرلیزاسیون به صورت خطوط مورب سیاه ظاهر می­ شود.

• خاصیت جدا شدن راحت بدون گذاشتن هیچ گونه باقیمانده­ ی چسبناک
• روکش چسبنده ­ی حساس به فشار در شرایط دما و فشار بالا جدا نمی­ شود.

جهت آشنایی بیشتر با محصولات استفاده شده در فرایند استریل اینجا کلیک کنید

توصیه های ایمنی مربوط به استفاده از چسب اتوکلاو

• در صورت وجود هرگونه تردید نسبت به استریلیزاسیون، می بایست، ابزار استریل نشده در نظر گرفته شود.
• از اندیکاتورهایی (تست یا چسب اتوکلاو ) که قبل از حضور در سیکل استریل، رنگ آن ها سالم و کامل نیست استفاده ننمائید.