آشنایی با مارکر جراحی (ماژیک جراحی)

مارکر جراحی وسیله ای مشابه ماژیک های معمولی است که در عمل های جراحی برای مشخص کردن و علامت گذاری محل برش و موارد دیگر کاربرد دارد. به این وسیله سرجیکال مارکر، نشانگر جراحی، قلم مارکر، اسکین مارکر یا ماژیک جراحی هم گفته می شود.

این قلم ها ضد آب هستند، ماندگاری بالایی دارند و غیر سمی و بی بو هستند. در این مقاله با قلم های جراحی، مشخصات و نحوه استفاده از آن ها آشنا می شویم.

تاریخچه استفاده از مارکر جراحی

قلم جراحی استریل توسط فری منطقی (Fery Manteghi) در اوایل دهه ۱۹۷۰ زمانی که در بیمارستان دانشگاه کالج لندن کار می‌کرد، اختراع شد. تحقیقات او در این زمینه با دانشمندان آزمایشگاه انرژی اتمی در Wantage  انجام شد. آزمایش‌های ایمنی انجام‌ شده توسط دانشکده داروسازی دانشگاه کالج لندن، این ماژیک را تایید کردند.

این ماژیک ها ابتدا در سالن ‌های عمل اصلی این دانشگاه مورد استفاده قرار گرفتند؛ اما اکنون در سراسر جهان به دلیل مزایای آن از جمله ارتقا ایمنی بیمار و کاهش احتمال انتقال عفونت بیمارستانی، مورد استفاده قرار می‌گیرند. آن‌ها یک ابزار ضروری برای جراحان هستند.

چرا از ماژیک جراحی استفاده می شود؟

انتقال عفونت­ های‌ بیمارستانی موضوعی است که از دیرباز کانون بحث در مجامع پزشکی و عمومی بوده است. به حداقل رساندن انتشار میکروارگانیسم ‌های بیماری ‌زا، یکی از رسالت های هر مرکز بهداشتی درمانی می باشد.

تجهیزاتی که به طور مشترک توسط کادر درمان استفاده می شوند، به طور بالقوه می‌تواند عاملی در انتقال پاتوژن ‌ها باشد. تجهیزاتی از جمله گوشی پزشکی و قلم‌ها به عنوان عوامل مهم انتقال عفونت های بیمارستانی شناسایی شده ‌اند.

دستورالعمل ­های متعدد در خصوص اطمینان از ایمنی بیمار و امکان برنامه‌ ریزی روش‌ های پیچیده در حین عمل ­های جراحی وجود دارد. یکی از این دستورالعمل­ ها در مورد تمام عمل ­های جراحی، علامت‌گذاری صحیح و واضح محل جراحی خاص، پیش از شروع جراحی است.

برخی از جراحان از یک نشانگر رنگی پاک نشدنی استفاده می‌کنند، برخی دیگر از وسایل دیگری از جمله خودکار‌های شخصی خود استفاده می‌کنند.

آژانس ملی ایمنی بیمار اکیداً توصیه می‌کنند که جراحان قبل از عمل، محل جراحی را با یک نشانگر پاک‌نشدنی استریل علامت‌گذاری کند که حین عمل جراحی کاملا خوانا و قابل دیدن باشد. قلم نشانگر مورد استفاده مستقیماً روی برخی از ضایعات مانند تیروئید، سینه ها، زیر بغل، غده چربی (یا لیپوم) و غیره استفاده می‌شوند. در نتیجه، این مارکر باید کاملا استریل، غیر سمی و غیر تهاجمی باشد و استفاده از ماژیک های معمولی اکیدا توصیه نمی شود.

مشخصات مارکر جراحی  

یک ماژیک جراحی استاندارد باید دارای ویژگی هایی باشد که در ادامه به آن ها اشاره خواهیم کرد:

• استریل باشند.
• کیفیت جوهر مارکر و رنگ آن تا علامت برای همه افراد تیم اتاق عمل قابل مشاهده باشد.
• ماندگاری جوهر بر روی پوست زیاد­ باشد؛ زیرا قبل از جراحی آماده سازی ­های لازم صورت می گیرد که یکی از این آماده سازی­ ها، آماده سازی پوست می ­باشد. جوهر باید در برابر فرایند آماده سازی مقاوم باشد و پاک نشود.

منظور از آماده سازی پوست چیست و چرا انجام می­ شود؟

آماده سازی پوست محل عمل جراحی، فرایند شستشو و ضدعفونی نمودن پوست با آنتی­ سپتیک­ ها قبل از عمل جراحی می ­باشد که با چندین هدف انجام می شود:

• کاهش میکروارگانیسم­ های پوست بیمار تا حد ممکن
• تمیز نمودن پوست از آلودگی ­ها و چربی
• قرار دادن یک لایه ضدعفونی کننده بر روی پوست برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسم ­ها در طول عمل جراحی

آماده سازی پوست چگونه انجام می شود؟

برای انجام آماده سازی پوست محل جراحی روش دو مرحله ­ای استفاده می­ شود. به این صورت که در مرحله اول پوست با آنتی سپتیک مخلوط با مایع صابون شسته و ضدعفونی می شود. سپس در مرحله ثانویه با آنتی سپتیک دیگری ضدعفونی می ­گردد.

اهمیت ماندگاری مارکر جراحی در فرایند آماده سازی پوست

از آنجایی که تمام پوست قبل از برش تمیز می‌ شود تا میزان عفونت محل جراحی کاهش یابد، ضروری است که مارکر های مورد استفاده قادر به مقاومت در برابر آماده‌سازی پیش از جراحی باشند.

محلول ‌های موضعی مانند کلرهگزیدین مبتنی بر الکل یا بتادین آبی معمولاً در اتاق عمل برای آماده‌ سازی محل ‌های جراحی، به تنهایی یا به صورت ترکیبی استفاده می‌ شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد آماده‌ سازی ‌های مبتنی بر الکل نسبت به محلول بتادین در کاهش میزان عفونت‌های محل جراحی برتری دارند.

از طرفی بیشتر قلم ‌های نشانگر، در الکل غیرقابل حل هستند و بنابراین می ‌توان آن‌ها را در حین آماده ‌سازی پوست به طور جزئی یا کامل استفاده کرد. علاوه بر این، اگر بیمار قبل از جراحی و بعد از علامت‌گذاری دوش بگیرد، این امر نیز می‌تواند بر شفافیت محل علامت‌گذاری شده تأثیر بگذارد.

سایر مشخصات ماژیک های جراحی

• این جوهر در حالی که ماندگاری طولانی مدت دارد، باید موقتی نیز باشد و دارای ماده خاصی باشد که آن را در عرض ۳ تا ۴ روز از بین ببرد.
• جوهر باید غیرحساسیت زا و غیرتحریک کننده باشد. طبق مطالعات انجام گرفته، استفاده از ماژیک جراحی غیراستاندارد می تواند باعث ایجاد حساسیت های پوستی گردد. نمونه ای از حساسیت پوستی ایجاد شده توسط ماژیک غیر استاندارد جراحی را در عکس زیر مشاهده می فرمایید:

انواع مارکر جراحی

مارکر جراحی انواع مختلفی دارد. مارکر یا ماژیک جراحی ممکن است دو سر و یا یک سر باشند.

در مارکرهای دو سر، یک طرف نوک نازک و طرف دیگر نوک پهن می باشند. اما در ماژیک های تک سر، سر ماژیک فرم مخروطی دارد که هر چه ماژیک عمودی تر روی سطح قرار گیرد، خط نازک تر و بالعکس خط پهن تر خواهد بود. در واقع پهنای نشانه گذاری قابل تنظیم است.

ماژیک تک سر

ماژیک دو سر

مشخصات مارکرهای جراحی شرکت آسیا جراح پیشرو

• یکبار مصرف
• غیرسمی، بدون ایجاد حساسیت و التهاب
• جوهر بی بو
• برای علامت گذاری و انتخاب محل عمل قبل یا در حین جراحی
• ماندگاری طولانی مدت
• مقاوم برابر آب
• حاوی ویوله دوژانسین
• استریل با گاز اتلین اکساید
• همراه با خط کش استریل

موارد استفاده از مارکر جراحی

همانطور که پیش از این گفتیم، مارکرهای جراحی قبل یا در حین عمل هایی که نیاز به علامت گذاری محل برش دارند، استفاده می شود. این مارکر برای نشان دادن محل برش جراحی آناتومیک بر روی پوست بیمار، طراحی شده است.

از مارکرهای پوستی در تمام جراحی ها برای علامت گذاری محل های برش استفاده می شود. برای مثال در عمل های جراحی ترمیمی از جمله سوختگی، زیبایی و سرطان های پوست قبل از شروع پروسه جراحی، جراح نقشه مورد نظر را با استفاده از ماژیک جراحی با دقت تمام روی پوست بیمار ترسیم می کند.

همچنین از قلم مارکر برای انجام طراحی تتو دائم (tattoo) و تتو موقت روی پوست نیز استفاده می گردد.