آشنایی با تست اتیلن اکساید

یکی از مهم ترین تست های استریل، تست اتیلن اکساید می باشد. این تست جهت اطمینان از انجام صحیح فرآیند استریلیزاسیون توسط گاز اتیلن اکساید، استفاده می شود. عملکرد این تست به این صورت است رنگ نشانگر موجود در اندیکاتور یا تست اتیلن اکساید در صورت انجام صحیح فرآیند استرلیزاسیون، تغییر می کند. برای آشنایی بیشتر با تست اتیلن اکساید در ادامه به معرفی این ماده، کاربرد های آن، فرآیند استرلیزاسیون و انواع آن می پردازیم.

اتیلن اکساید چیست؟

اتیلن اکساید یا اکسیران، یک ترکیب آلی حلقوی اتری با فرمول شیمیایی C₂H₄O می باشد. این ماده گازی بی رنگ، قابل اشتعال، تحریک کننده و بی حس کننده، دارای بوی ضعیف شیرینی (شبیه بوی اتر) می باشد و در دسته مواد سرطان زا قرار می گیرد. نقطه اشتعال این گاز -20 درجه سانتی گراد و دمای جوش آن 10.7 درجه سانتی گراد می باشد. اتیلن اکساید حاصل واکنش اکسیژن و اتیلن در دمای 200 تا 300 درجه سانتی گراد و فشار 10 الی 20 bar می باشد.

کاربرد های اتیلن اکسید

اتیلن اکساید دارای کاربردهای صنعتی، پزشکی و کشاورزی متفاوتی می باشد. اتیلن اکساید در ساخت ضد یخ، فایبرگلاس، الیاف پلی استری جت اسکی، وان حمام، توپ بولینگ، ظروف نوشیدنی، ظروف بسته بندی و غیره کاربرد دارد. اتلین اکساید همچنین از فساد مواد غذایی جلوگیری و بیماری های مربوط به کلنی های زنبور عسل را کنترل می کند.  یکی دیگر از کاربرد های گاز اتیلن اکساید، ساخت مواد شیمیایی، استفاده در کشارزی به عنوان حشره کش و ضد عفونی کردن وسایل و تجهیزات پزشکی می باشد.

روش استریل با گاز اتیلن اکساید 

همان گونه که گفته شد یکی از کاربردهای گاز اتیلن اکساید، ضد عفونی کردن و استرلیزاسیون تجهیزات پزشکی در مراکز بهداشتی درمانی و بیمارستان ها و کارخانجات تولید وسایل یکبار مصرف و استریل می باشد.

هدف از استریل کردن از بین بردن میکروارگانیسم های مختلف از جمله قارچ ها، باکتری ها، اسپور باکتری و ویروس ها و در نتیجه ی آن، جلوگیری از انتقال عفونت می باشد.

روش فور (حرارت خشک)، اتوکلاو بخار (حرارت مرطوب)، اشعه گاما و اتیلن اکساید، از جمله روش های استریل کردن می باشند. هر یک از روش های نام برده شده مزایا و معایبی دارند. انتخاب روش به نوع ماده یا وسیله بستگی دارد.

اتیلن اکساید یکی از متداول ترین روش های استریل سازی وسایل مورد استفاده در بیمارستان ها و مراکز درمانی به دلیل اثرات غیر مخرب آن بر روی ابزار ها و دستگاه های ظریفی که نیاز به استریل دارند، می باشد. همچنین، اتیلن اکساید سازگاری گسترده ای با ابزار و تجهیزات پزشکی دارد. گاز اتیلن اکساید قابلیت نفوذ بسیار بالایی دارد، به‌طوری‌که اجسام متخلخل را به راحتی استریل می‌کند. برای استریل کردن ابزارهایی که به رطوبت حساس هستند مانند وسایل فلزی، مناسب می‌ باشد. اتیلن اکساید بیشتر برای ابزارهایی که نمی توانند گرما، رطوبت یا مواد شیمیایی ساینده را تحمل کنند، مانند لوازم الکتریکی، تجهیزات نوری، کاغذ، لاستیک و پلاستیک استفاده می شود.

تاریخچه

در دهه 1940 به عنوان یک ضدعفونی کننده توسط ارتش ایالات متحده برای اولین بار استفاده شد. استفاده از آن به عنوان یک استریل کننده پزشکی به اواخر دهه 1950 باز می گردد، زمانی که فرآیند مک دونالد برای دستگاه های پزشکی ثبت اختراع شد. سیستم Anprolene در دهه 1960 توسط Andersen Products به ثبت رسید، و همچنان رایج ترین سیستم مورد استفاده در چندین بازار خاص، به ویژه بازار دامپزشکی و برخی از بازارهای بین المللی است.

عوارض مواجهه با گاز اتیلن اکساید

از جمله راه های مواجهه با اکسید اتیلن استنشاق و بلع است. تاکنون خطرات ناشی از مواجهه با اتیلن اکساید به ویژه سرطان، آب مروارید، نوروپاتی های مرکزی و محیطی و آسیب های خونی، کلیوی و کبدی مورد مطالعه قرار گرفته است. شایع ترین انواع نئوپلاسم ناشی از اتیلن اکساید، لوسمی، لنفوم، سرطان معده و همچنین، سرطان پستان به ویژه در خانم ها می باشد. مواجهه مزمن با اتیلن اکساید منجر به بیماری آب مروارید می شود. یافته ها نشان می دهد که مواجهه با اتیلن اکساید حتی در غلظت های کم، سبب ایجاد اختلال موقتی و برگشت پذیر در عملکرد ریه می شود.

اندیکاتور چیست و شامل چه مواردی می شود؟

در علم پزشکی جهت استریل نمودن ابزارها از دستگاه‌هایی از جمله اتوکلاو استفاده می‌شود. برای اطمینان از صحت عملکرد دستگاه‌ها و ابزارهای استریل شده از اندیکاتور ها استفاده می شود.

انواع اندیکاتور عبارت اند از:

1. اندیکاتور شیمیایی: نشانگرهایی هستند که مکانیسم عمل آنها بر اساس واکنش شیمیایی می باشد.

2. اندیکاتور بیولوژیکی: این نوع اندیکاتور ها معمولا مایع بوده و میکروارگانیسم های زنده ای درون خود دارند. روش استفاده آنها مثل اندیکاتور های شیمیایی می باشد.

3. اندیکاتور های فیزیکی: انواع درجات فیزیکی روی آن قرار دارد.

تست یا اندیکاتور اتیلن اکساید چیست؟

تست اتیلن اکساید، یک نوع اندیکاتور شیمیایی می باشد. این تست، پس از قرار گرفتن در معرض گاز اتیلن اکساید با تغییر رنگ کامل، صحت فرایند استریلیزاسیون را نشان می‌دهد.

کلاس بندی اندیکاتور های اتیلن اکساید

کلاس 1: نشانگر های فرآیندی (Process Indicators)

از این نوع نشانگرها، صرفا خارج از بسته بندی استریل استفاده می شود. از این نشانگر برای تشخیص اینکه یک پک وارد دستگاه استریل شده است یا خیر، استفاده می شود. این چسب ها قادر به تایید صحت شرایط استریل نمی باشد. یکی از انواع این نوع اندیکاتور ها، چسب های اتوکلاو (یا چسب های OK) می باشد.

کلاس 5: نشانگر های بازجو یا جامع (Indicator Integrating)

این نشانگر که داخل بسته ها قرار می گیرند یک نشانگر دقیق به منظور تضمین صحت نفوذ گاز اتیلن اکساید به درون کلیه پک های استریلیزاسیون بوده و در پک های حساس و بزرگ استفاده می شوند.

تست های بیولوژیک (میکروبی) اتیلن اکساید(Biological Indicator)

این نوع اندیکاتور که به صورت ویال تهیه می شود حاوی تعدا 10 به توان 6 عدد باکتری غیر فعال می باشد که در هر پروسه استریل داخل محفظه دستگاه ( با توجه به ابعاد دستگاه ممکن است یک یا چند عدد در قسمت های مختلف قرار داده شود) قرار می گیرد و بلا فاصله پس از اتمام فرآیند استریل و خروج وسایل به داخل آون (دستگاه گرمکن) منتقل شده مدت 48 ساعت در دمای 37 درجه  (دمای بدن) قرار میگیرد. پس از این مدت چنانچه تغییر رنگی در ویال مشاهده نگردد نشان دهنده صحت استریل و در غیر اینصورت بیانگر وجود مشکل در فرآیند استریل بوده و می بایست مورد بررسی قرار گیرد.

با توجه به حساسیت استفاده از گاز اتیلن اکساید و خطرات احتمالی معمولا در شروع فرآیند استریل هر نوع محصول و نیز هر چند وقت یکبار جهت اطمیان از عدم استفاده زیاد از گاز اتیلن اکساید ، آزمایش باقی مانده گاز اتیلن اکساید در محصول توسط آزمایشگاه های دارای امکانات آن صورت می پذیرد. استاندارد مهم در این زمینه، ISO 10993-7 می باشد.

روش استفاده از تست یا اندیکاتور اتیلن اکساید

1. تست اتیلن اکساید را در هر پک قرار دهید. اگر پک شما بزرگ است، از چند تست استفاده کنید و هر کدام را یک قسمت از پک قرارداده و چنانچه دارای چسب باشد می توانید بچسبانید.
2. پک ها را در دستگاه استریل خود قرار دهید.
3. پس از پایان یافتن فرآیند استریل پک ها، رنگ تست های اتیلن اکساید را مشاهده نمایید. رنگ آن ها می بایست از رنگ اولیه به رنگ مورد اشاره کمپانی پس از فرآیند (بسته به برند تست اتیلن اکساید رنگ آن می تواند متفاوت باشد) تغییر نماید.
4. در صورت عدم تغییر رنگ یا تغییر رنگ ناقص، شرایط استریل (نوع بسته بندی یا چینش وسایل) یا کالیبره بودن دستگاه خود را چک نمایید. می توانید اندیکاتور جدید را در پک خود قرار دهید و از یک دستگاه استریل دیگر استفاده نمایید.

موارد استفاده تست اتلین اکساید   

• تست نواری جهت قرار دادن داخل بسته هایی که با این روش استریل می گردند.
• قابل استفاده برای نشان دادن استریل یا غیر استریل بودن بسته ها

مشخصات تست اتیلن اکساید

• غیر سمی
• عدم ایجاد آلودگی در محیط نگهداری و محل استفاده
• بدون سرب و فلزات سمی دیگر
• یکبار مصرف
• چسب دار
• تغییر رنگ از رنگ ابتدایی به رنگ مورد اشاره پس از استریل

شرایط نگهداری و موارد احتیاطی در مصرف تست اتیلن اکساید

• در صورتی که تاریخ مصرف تست اتیلن اکساید گذشته یا نشانگر آن تغییر رنگ داده است، آن را همراه سایر زباله های شهری دور بریزید.
• در دمای اتاق (10 الی 8 درجه سانتی گراد) و رطوبت 10 الی 70 درصد و دور از عوامل اکسید کننده، ضد عفونی کننده و سایر مایعات نگهداری شود.
• دور از نور خورشید نگهداری شود.
• پس از استریل، نگهداری از آن شرایط ویژه ای ندارد.
• اندیکاتورهای استفاده نشده را در بسته بندی مخصوص خود نگهداری کنید.
• نشانگر مورد استفاده باید معتبر و دارای تاییده از مراجع ذی صلاح در مورد انطباق با ISO11138 و ISO11140 و FDA510k باشد.
• در تمامی بسته های بزرگ و همچنین بسته های مخصوص اعمال جراحی حساس، در روش استریل اتیلن اکساید بهتر است از نشانگرهای شیمیایی کلاس5 استفاده شود تا بتوان از انجام کامل فرآیند استریل اطمینان حاصل نمود.
• نشانگرهای موجود در بسته ها باید پس از باز شدن در پرونده استریل مرکز و در صورت اختصاص به یک بیمار در پرونده آن بیماران بایگانی شوند.