آشنایی با ست ابزار ورتبروپلاستی  

پوکی استخوان یک بیماری اسکلتی سیستمیک است که شکستگی‌های ناشی از آن هر ساله هزینه اقتصادی و اجتماعی گزافی را بر سیستم درمانی کشور و مردم وارد می‌کند. هدف از این مقاله، معرفی روش ورتبروپلاستی برای درمان پوکی استخوان ستون مهره‌ها و ست ابزار ورتبروپلاستی تولیدی شرکت آسیا جراح پیشرو می‌باشد.

شکستگی ستون مهره ها

طبق گزارشات مرکز تحقیقات ناتوانی و بازتوانی آمریکا، سالیانه بیش از ۱۴ هزار آمریکایی دچار اختلالات ناحیه کمری می‌شوند. بسیاری از این آسیب‌ها هرگز نیازی به جراحی ندارند؛ اما در موارد شدید ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد. شکستگی‌های فشاری (compression) ستون فقرات می‎‌توانند به دنبال تصادفات رانندگی، سقوط از ارتفاع، حادثه ورزشی، عمل خشونت آمیز (مانند شلیک گلوله) یا پوکی استخوان رخ دهند و درد شدیدی ایجاد کنند. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که ۳٪ از تمام شکستگی‌های ستون مهره‌ها پاتولوژیک، ۱۴٪ مربوط به تروما و ۸۳٪ ناشی از پوکی استخوان هستند. یکی از مهم ترین نقاطی که تحت تأثیر شکستن قرار میگیرد، ناحیه میانی ستون مهره‌ها یعنی ما بین دو قسمت سینه‌ای و کمری می‌باشد.

شکستگی ستون فقرات دردی متوسط تا شدید ایجاد می‌کند که با حرکت بدتر می‌شود. اگر نخاع نیز درگیر باشد، بیمار ممکن است اختلال عملکرد روده / مثانه همراه با بی‌حسی، گزگز یا ضعف در اندام‌ها را تجربه کند. اگر شکستگی ناشی از تروما باشد، ممکن است بیمار دچار آسیب مغزی شده و هوشیاری خود را از دست بدهد.

درمان شکستگی استخوان

به طور کلی، در شکستگی‌ ستون مهره‌ها دو نوع درمان به کار می‌رود. در شکستگی‌های خفیف از بریس و در شکستگی‌های شدید از تکنیک‌های جراحی استفاده می‌شود.

بریس چیست؟

اکثر شکستگی‌های خفیف و کم آزار با بی حرکتی در بریس تا ۱۲ هفته درمان می‌شوند. بریس به کاهش درد و جلوگیری از تغییر شکل کمک می‌کند. بریس (Brace) یا ارتز (Orthosis) نام کلی وسایلی است که در اطراف اندام گذاشته و پوشیده میشود تا حرکت اندام را کنترل کرده و یا شکل آن را تحت تاثیر قرار دهد. نمونه‌ای از بریس ستون فقرات را در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:

جراحی

اما موارد شدید و همراه با درد ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد. دو نوع روش جراحی کم تهاجمی رایج برای درمان شکستگی ستون مهره‌ها وجود دارد که شامل ورتبروپلاستی و کایفوپلاستی می‌باشند.

ورتبروپلاستی چیست؟

جراحان ستون فقرات به طور معمول از جراحی باز استاندارد برای درمان شکستگی‌ مهره‌ها استفاده می‌نمایند. در جراحی باز برش پوست تا روی مهره‌های صدمه دیده و مهره‌های کناری آن‌ها لازم است تا جراح فضای مناسب برای عملکرد صحیح و کامل را داشته باشد. در مواردی که شکستگی‌های مهره جابجایی شدید و صدمه به نخاع نداشته باشند و عامل اصلی ایجاد کننده، پوکی و استئوپروز باشد بسیاری از متخصصین جراحی در این حوزه ترجیح می‌دهند از دو روش کم تهاجمی کایفوپلاستی و ورتبروپلاستی بهره گیرند.

زمانی که فشار و تغییر فرم مهره نداشته باشیم، معمولا از ورتبروپلاستی استفاده می‌شود. نتایج جراحی باز برای این عارضه عمدتاً به این دلیل ضعیف بوده است که انجام جراحی بر روی استخوان‌هایی که به دلیل پوکی استخوان ضعیف و شکننده هستند، دشوار است. علاوه بر این، برخی از افراد سالخورده با شکستگی ممکن است از نظر فیزیکی قادر به تحمل چنین جراحی‌هایی نباشند.

ورتبروپلاستی تکنیکی است که طی آن جراح میتواند استخوان شکسته را بدون مشکلات مربوط به جراحی باز ترمیم و اصلاح کند. بر خلاف جراحی باز، ورتبروپلاستی یک روش کم تهاجمی است و فقط به سوراخ‌های کوچک روی پوست و ابزارهای کوچک نیاز دارد. این امر احتمال خونریزی، عفونت و آسیب به عضلات و بافت‌ها را کاهش می‌دهد.

تاریخچه ورتبروپلاستی

ورتبروپلاستی برای اولین بار توسط گیلبرت و همکاران در سال ۱۹۸۷ به­ عنوان یک درمان غیرتهاجمی برای همانژیوم مهره‌ها و ستون فقرات معرفی شد (منظور از همانژیوم تومورهای غیر سرطانی است که در رگ‌های خونی قرار دارند). از آن زمان به بعد، روش ورتبروپلاستی برای درمان سایر بیماری­‌های استخوانی از قبیل پوکی استخوان، متاستاز ستون فقرات و شکستگی تروماتیک مهره­‌ها به ­کار گرفته می­شود. در ایران این روش اولین بار در سال ۱۳۸۱ در یکی از بیمارستان‌های استان سمنان انجام گرفت. ورتبروپلاستی نه تنها شکستگی مهره را تثبیت میکند، بلکه درد بیماران را نیز به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.

ورتبروپلاستی چگونه انجام می شود؟

ورتبروپلاستی یک روش کم تهاجمی است که در آن سیمان استخوانی گرید پزشکی از طریق یک سوزن به بدنه مهره تزریق می‌شود. سیمان به سرعت سفت می‌شود، شکستگی را تثبیت می‌کند و استخوان ضعیف شده را تقویت می‌کند. اکثر بیماران پس از تزریق سیمان تسکین درد را احساس می‌کنند. گزارش‌ها نشان می‌دهند که پس از ورتبروپلاستی، حدود ۷۵ درصد از بیماران به طور کامل بهبود می‌یابند.

برای انجام عمل ورتبروپلاستی، بیمار تحت بی حسی موضعی یا بیهوشی کامل (با توجه به تشخیص پزشک) قرار می‌گیرد. در طول عمل، بیمار به شکم بر روی تخت جراحی دراز می‌کشد. مهره‌ها تحت عکس‌برداری با اشعه ایکس با کیفیت بالا به وسیله دستگاه فلوروسکوپ، قرار می‌گیرند و یک سوزن بلند به نام تروکار با احتیاط وارد بدنه مهره می‌شود. هنگامی که سوزن در موقعیت مناسب قرار می‌گیرد، سیمان به آرامی تزریق می‌شود. زمانی که فضاهای باز در بدنه مهره‌ها پر شد، سوزن برداشته می‌شود. برای یک شکستگی، عمل معمولا کمتر از یک ساعت طول می‌کشد.  اکثر بیماران در ۱ تا ۲ روز اول پس از ورتبروپلاستی تسکین درد قابل توجهی را تجربه می‌کنند.

ست ابزار ورتبروپلاستی

برای عمل‌های ورتبروپلاستی و کایفوپلاستی از تجهیزات اشعه ایکس، سوزن یا لوله توخالی به نام تروکار، سرنگ جهت تزریق سیمان و سیمان ارتوپدی استفاده می‌شود.

استفاده از دستگاه‌های قابل حمل اشعه ایکس و یا فلوروسکوپ (گزینه مناسب و ارجح) برای نشان دادن محل ضایعه و استفاده صحیح از ابزار در طول مدت جراحی ضروری می‌باشد. برای این امر کاست‌های فیلم رادیوگرافی در طول عمل و زمان‌های مناسب زیر و همچنین پهلوی بیمار قرار می‌گیرد و با حرکت بازوی دستگاه و تنظیم مناسب در محل توسط تکنسین رادیولوژی تصاویر مناسب ثبت می‌گردد. در مورد فلوروسکوپ کار به مراتب راحت تر، دقیق تر و کم عارضه تر خواهد بود. در این روش پس از تنظیم اولیه دستگاه و بازوی C شکل در محل مناسب در هر زمان با جابجایی بازو، تصویر در مانیتور قابل مشاهده خواهد بود.

در این روش ممکن است برای اطمینان از شرایط بیمار در مدت عمل از تجهیزات دیگری مانند کاتتر وریدی (IV)، دستگاه مانیتورینگ و دستگاه‌هایی که ضربان قلب و فشار خون شما را کنترل می‌کنند، استفاده شود.

ست ابزار ورتبروپلاستی آسیا جراح پیشرو (AJP)

شرکت آسیا جراح پیشرو ست ابزار ورتبروپلاستی با برند AJP را برای انجام مراحل مختلف شامل ایجاد مسیر و ورود به جسم مهره‌ها و رساندن سیمان استخوانی به ستون فقرات حین جراحی تولید می‌کند.

ست ورتبروپلاستی AJP از یک تروکار با نوک ویژه (Pen Point) جهت سهولت عبور از پوست و مسیر حرکت و سرنگ تزریق سیمان با عملکرد یک طرفه برای جلوگیری از اشتباه در زمان تزریق تشکیل شده است. این ست به صورت یکبارمصرف و با دسته تروکار طوسی رنگ ارائه میگردد که از استحکام بالایی برخوردار است.

تفاوت کایفوپلاستی و ورتبروپلاستی در چیست؟

کایفوپلاستی و ورتبروپلاستی وجه تشابه و تمایزهایی با یکدیگر دارند. هر دو این عمل‌ها، غیر تهاجمی هستند و شکستگی و پوکی استخوان ناحیه ستون فقرات را اصلاح می‌کنند. با این حال، تفاوت‌های اساسی با هم دارند.

هدف از روش ورتبروپلاستی کاهش درد و بازگشت استحکام مهره به حالت قبل می‌باشد. اما در روش کایفوپلاستی علاوه بر کاهش درد و ایجاد ثبات در مهره، کمپرس و فشردگی مهره صدمه دیده نیز ترمیم شده و مهره به شکل اولیه خود بازگردانده می‌شود. عمل رفع خوابیدگی جسم مهره و برگشت ارتفاع مهره توسط بالن انجام می‌شود.

اما در روش ورتبروپلاستی همان گونه که گفته شد، سوزن مذکور از طریق سوراخ‌های ایجاد شده در دو طرف ستون فقرات وارد می‌شوند. سپس ماده سیمانی به طور مستقیم از این راه به بخش ترک خورده انتقال داده می‌شود (از بالن استفاده نمیشود).

ویدیویی که در ادامه مشاهده میفرمایید، نحوه انجام هر دو روش کایفوپلاستی و ورتبروپلاستی را نشان می‌دهد و آن دو را با هم مقایسه می‌کند.

مزایا و عوارض استفاده از ابزار ورتبروپلاستی

– مزایا:

• بازگشت استحکام و قدرت مهره‌های ستون فقرات
• عدم نیاز به بستری طولانی مدت در بیمارستان
• بازگشت به فعالیت‌های روزانه در کوتاه مدت
• ریسک جانی به مراتب کمتر نسبت به جراحی باز
• عدم نیاز به بیهوشی عمومی در اکثر مواقع
• از بین رفتن درد پس از ۷۲ ساعت

– عوارض:

• امکان نشت ماده سیمانی به بافت‌های اطراف (این مورد در روش ورتبروپلاستی بیش از کایفوپلاستی دیده میشود).
• ایجاد لخته خون در سیاهرگ‌های عمقی
• عوارض داروهای بیهوشی
• درد
• عفونت
• خونریزی
• شکستگی دنده یا سایر استخوان‌های مجاور
• تب
• تحریک اعصاب

مراقبت های بعد از عمل ورتبروپلاستی

• پس از عمل، گاهی اوقات یک شب اقامت در بیمارستان برای بیمار ضروری می‌باشد؛ اما بسیاری از بیماران در همان روز، پس از چند ساعت تحت مراقبت قرار گرفتن در بیمارستان، ترخیص می‌شوند.
• بیمار تا حدود ۱ تا ۲ ساعت تحت مراقبت‌های ویژه قرار میگیرد.
• تا حدود ۷۲ ساعت بیمار درد را احساس می‌کند. برای تسکین درد میتوان از مسکن یا کمپرس آب سرد استفاده کرد.
• جهت جلوگیری از ایجاد عفونت از باز کردن و یا خیس کردن پانسمان تا ۴۸ ساعت می‌بایست اجتناب نمود.
• ممکن است لازم باشد بیمار به استفاده از بریس پشتی ادامه دهد، اما معمولاً غیر ضروری است.
• بیمار باید کم کم فعالیت‌های روزانه خود را از سر گیرد.
• بیمار باید از انجام فعالیت و ورزش‌های سنگین مانند بلند کردن اجسام سنگین تا ۶ هفته بعد از عمل خودداری نماید.
• درمان دارویی:
  • داروهای ضد درد – معمولاً طی چند روز پس از عمل به بیمار برای کاهش درد داده می‌شود.
  • داروهای درمان پوکی استخوان – برای جلوگیری از افزایش پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگی در آینده

هشدارها هنگام استفاده از ست ابزار ورتبروپلاستی

• استریل شده به وسیله اتیلن اکساید
• جراحی بایستی توسط جراح متخصص انجام شود.
• در حین جراحی باید از تجهیزات تصویربرداری مانند فلوروکوسکوپی استفاده شود.