تیروئید یک غده درون ریز مهم است که هورمون‌های خاصی را تولید و ترشح میکند و وظیفه اصلی آن، کنترل متابولیسم بدن است. این هورمون‌ها بر عملکرد بسیاری از بخش‌های بدن انسان تأثیر می‌گذارند. گاهی اوقات، غده تیروئید شما به درستی کار نمیکند و باعث ایجاد بیماری می‌شود. بیماری‌های مربوط به غده تیروئید بسیار شایع اما قابل درمان هستند. اگر علاقه مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد عملکرد این غده و بیماری‌های مربوط به آن مانند کم کاری و پرکاری تیروئید هستید، پیشنهاد میکنیم تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

تیروئید چیست؟

تیروئید یک غده پروانه‌ای شکل کوچک است که در جلوی گردن و زیر پوست شما قرار دارد. این غده بخشی از سیستم غدد درون ریز بدن است و بسیاری از عملکردهای مهم بدن را با تولید و ترشح هورمون‌های خاصی کنترل می‌کند. وظیفه اصلی تیروئید کنترل سرعت متابولیسم است. منظور از متابولیسم فرآیندی است که طی آن، بدن شما مواد غذایی مصرفی را به انرژی تبدیل می‌کند. تمام سلول‌های بدن برای عملکرد خود به انرژی نیاز دارند. وقتی تیروئید به درستی کار نمی‌کند، انرژی کافی به سلول‌ها نمیرسد و می‌تواند کل بدن شما را تحت تاثیر قرار دهد.

غده تیروئید در کجا قرار دارد؟

غده تیروئید درست در جلوی گردن شما قرار دارد و شکل آن شبیه پروانه است. یک غده تیروئید سالم معمولاً از بیرون قابل مشاهده نیست (هیچ توده‌ای روی گردن شما دیده نمیشود) و وقتی انگشت خود را به جلوی گردن خود فشار می‌دهید، ‌نمی‌توانید آن را احساس کنید.

ابعاد غده تیروئید

تیروئید شما حدود ۵ سانتی متر طول دارد. یک تیروئید سالم معمولاً از گلوی شما بیرون نمی‌آید و با نگاه کردن به گردن نمی‌توانید آن را ببینید. با این حال، برخی شرایط میتواند باعث بزرگ شدن تیروئید شود. این بیماری به گواتر معروف است. اگر گواتر دارید، ممکن است علائمی مانند ورم در جلوی گردن، احساس سفتی در ناحیه گلو یا تغییر و گرفتگی صدا را تجربه کنید.

سیستم غدد درون ریز چیست؟

به طور کلی غده اندامی است که یک یا چند ماده مانند هورمون‌ها، شیره‌های گوارشی، عرق یا اشک را تولید میکند. سیستم غدد درون ریز شبکه‌ای متشکل از چندین غده است که هورمون‌ها را تولید و ترشح و مستقیماً وارد جریان خون می‌کنند.

هورمون‌ها مواد شیمیایی هستند که عملکرد بخش‌های مختلف بدن را با انتقال پیام (سیگنال) به اندام‌های مختلف مانند پوست، ماهیچه و غیره از طریق جریان خون هماهنگ می‌کنند. این سیگنال‌ها به بدن شما می‌گویند که باید چه کاری را در چه زمانی انجام دهد.

چه اندام ها و غددی سیستم غدد درون ریز را تشکیل میدهند؟

• غده هیپوتالاموس
• غده هیپوفیز
• غده تیروئید
• غدد پاراتیروئید
• غدد فوق کلیوی
• غده پینه آل
• پانکراس
• تخمدان‌ها
• بیضه‌ها

غده تیروئید چه هورمون هایی را ترشح میکند؟

غده تیروئید هورمون‌های زیر را تولید و ترشح میکند:

۱-تیروکسین (T_۴): اگرچه تیروئید شما بیشترین استفاده را از این هورمون می‌کند، اما تأثیر زیادی بر متابولیسم شما ندارد. هنگامی که تیروئید شما T_۴ را در جریان خون ترشح میکند، این هورمون میتواند از طریق فرآیندی به نام یدزدایی به T_۳ تبدیل شود.

۲-تری یدوتیرونین (T_۳): تیروئید شما مقادیر کمتری T_۳ نسبت به T_۴ تولید میکند؛ اما T_۳ تأثیر بسیار بیشتری بر متابولیسم بدن شما دارد.

۳-تری یدوتیرونین معکوس (RT_۳): تیروئید شما مقادیر بسیار کمی RT_۳ تولید میکند که اثرات T_۳ را معکوس میکند.

۴-کلسی تونین: این هورمون به تنظیم میزان کلسیم در خون شما کمک میکند.

غده تیروئید چگونه کار میکند؟

بدن یک سیستم پیچیده برای کنترل سطح هورمون‌های تیروئید در بدن دارد. ابتدا غده هیپوتالاموس هورمون آزاد کننده تیروتروپین (TRH) را ترشح میکند. این هورمون بخشی از غده هیپوفیز را برای ترشح هورمون محرک تیروئید (TSH) تحریک میکند. سپس TSH سلول‌های فولیکولی تیروئید را تحریک میکند تا تیروکسین (T_۴) و تری یدوتیرونین (T_۳) در صورت وجود سطح کافی ید تولید و ترشح شود.

تاثیر ید بر عملکرد غده تیروئید

غده تیروئید برای تولید هورمون‌ها به  ید، عنصری که در غذا (معمولاً نمک خوراکی یددار) و آب یافت می‌شود، نیاز دارد. غده تیروئید ید را به دام می‌اندازد و آن را به هورمون‌های تیروئید تبدیل می‌کند. اگر ید بسیار کم یا زیاد باشد، میتواند بر سطح هورمون‌هایی که تیروئید شما میسازد و ترشح میکند، تأثیر بگذارد.

هورمون های تیروئید بر عملکرد کدام قسمت های بدن تاثیر میگذارند؟

• سیستم قلبی عروقی: تیروئید بر تنظیم مقدار خونی که قلب از طریق سیستم گردش خون پمپاژ میکند، ضربان قلب و قدرت انقباض قلب تاثیر میگذارد.
• سیستم عصبی: وقتی تیروئید شما به درستی کار نمیکند، میتواند علائمی را در سیستم عصبی شما ایجاد کند؛ از جمله بی حسی، گزگز، درد یا احساس سوزش. علاوه بر این، کم کاری تیروئید میتواند باعث افسردگی و پرکاری تیروئید میتواند باعث اضطراب شود.
• دستگاه گوارش: تیروئید شما با نحوه حرکت غذا در سیستم گوارش و هضم در ارتباط است.
• دستگاه تناسلی: اگر تیروئید شما به درستی کار نکند، میتواند باعث قاعدگی نامنظم و مشکلات باروری شود.

آیا انسان میتواند بدون غده تیروئید زندگی کند؟

بله، شما می‌توانید بدون تیروئید زندگی کنید. با این حال، برای حفظ سلامتی و جلوگیری از عوارض و علائم خاص باید تا پایان عمر از داروهای جایگزین هورمون استفاده کنید. جراحی برداشتن تیروئید که به نام تیروئیدکتومی شناخته میشود، یک جراحی رایج است که میتواند برخی از بیماری‌های تیروئید را درمان کند.

بیماری های غده تیروئید

چهار بیماری اصلی که تیروئید شما را تحت تاثیر قرار میدهد، عبارتند از:

• کم کاری تیروئید
• پرکاری تیروئید
• گواتر
• سرطان تیروئید

کم کاری تیروئید

کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید شما به اندازه کافی هورمون، تولید و ترشح نکند. این اتفاق باعث می‌شود که نرخ متابولیسم شما کند شود. کم کاری تیروئید یک بیماری نسبتاً رایج و قابل درمان است. علائم این بیماری عبارتند از خستگی، افزایش وزن، مشکل در تحمل سرما، درد مفاصل و عضلات، پوست خشک یا موهای خشک و نازک، قاعدگی‌های سنگین یا نامنظم، مشکلات باروری، ضربان قلب کند، افسردگی و غیره.

علل کم کاری تیروئید

علل کم کاری تیروئید عبارتند از:

• بیماری هاشیموتو (بیماری خودایمنی)
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
• کمبود ید
• تیروئیدکتومی (برداشتن غده تیروئید)
• و غیره.

پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید زمانی اتفاق می‌افتد که تیروئید شما بیش از نیاز بدن، هورمون‌های تیروئیدی تولید و ترشح کند. این اتفاق باعث می‌شود که نرخ متابولیسم تسریع شود. البته این بیماری نیز قابل درمان و کنترل است. از علائم این بیماری میتوان به اضطراب، مشکل در تمرکز کردن، خستگی، حرکات مکرر روده، گواتر، ریزش مو، لرزش دست، عدم تحمل گرما و غیره اشاره کرد.

علل پرکاری تیروئید

علل پرکاری تیروئید عبارتند از:

• بیماری گریوز (بیماری خودایمنی)
• ندول ها یا گره های تیروئید
• تیروئیدیت (التهاب تیروئید)
• تیروئیدیت پس از زایمان
• مقادیر زیاد ید در خون
• تومور خوش خیم (غیر سرطانی) در غده هیپوفیز

گواتر چیست و به چه دلیل ایجاد میشود؟

گواتر به معنای بزرگ شدن غده تیروئید است. اندازه آن می‌تواند از خیلی کوچک تا خیلی بزرگ متفاوت باشد. بیشتر گواترها بدون درد هستند؛ اما اگر تیروئیدیت (التهاب تیروئید) دارید، گواتر میتواند دردناک باشد.

شایع ترین علت گواتر در سراسر جهان کمبود ید است. همانطور که پیش از این ذکر شد، غده تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئید به ید نیاز دارد. اگر در رژیم غذایی خود ید کافی دریافت نکنید، تیروئید شما سلول‌های بیشتری می‌سازد و رشد می‌کند تا سعی کند هورمون تیروئید بیشتری بسازد و به این ترتیب دچار بیماری گواتر خواهید شد. با گنجاندن غذاهای دریایی، لبنیات و نمک یددار در رژیم غذایی خود می‌توانید مقدار توصیه شده ید را در رژیم غذایی خود دریافت کنید. مصرف مکمل ید برای اکثر افراد توصیه نمیشود و ممکن است اثرات منفی ناخواسته‌ای بر سلامت شما داشته باشد.

سرطان غده تیروئید

سرطان تیروئید ممکن است در ابتدا هیچ علائمی نداشته باشد؛ اما همانطور که رشد میکند، علائم و نشانه‌هایی مانند ایجاد تورم در گردن، تغییرات صدا و مشکل در بلع نشان می‌دهد. به نظر میرسد که میزان ابتلا به سرطان تیروئید در حال افزایش است. این افزایش ممکن است به دلیل پیشرفت فناوری تصویربرداری باشد که به پزشکان اجازه میدهد تا سرطان‌ تیروئید را در مراحل ابتدایی با تصویربرداری سی تی یا ام آر آی تشخیص دهند. سرطان‌های تیروئید که به این روش تشخیص داده می‌شوند، معمولاً سرطان‌های اولیه و کوچکی هستند که به خوبی به درمان‌ها پاسخ می‌دهند.

علائم و نشانه های هشدار دهنده

بیماری‌های مختلف تیروئید علائم متفاوتی دارند. با این حال، از آنجایی که تیروئید شما نقش زیادی در فرآیندهای بدن مانند ضربان قلب، متابولیسم و کنترل دما دارد، علائم خاصی وجود دارد که می‌تواند نشانه‌ای از بیماری تیروئید باشد، از جمله:

• ضربان قلب آهسته یا سریع
• کاهش یا افزایش وزن غیرقابل توجیح
• دشواری در تحمل سرما یا گرما
• افسردگی یا اضطراب
• دوره‌های قاعدگی نامنظم

اگر هر یک از این علائم را تجربه میکنید، با پزشک خود در مورد انجام آزمایش خون برای بررسی عملکرد غده تیروئید خود صحبت کنید.

آزمایشات رایج برای بررسی سلامت تیروئید

آزمایش اولیه برای بررسی سلامت غده تیروئید، آزمایش خون است که سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) را اندازه گیری میکند. پزشک همچنین میتواند سطح T_۴ و T_۳ را در خون شما بررسی کند. اگر نتایج آزمایش شما غیرطبیعی باشد، ممکن است پزشک انجام یک آزمایش تصویربرداری مانند اسکن تیروئید یا سونوگرافی را پیشنهاد دهد.

بیماری های تیروئید چگونه درمان میشود؟

بسته به این که تیروئید چه شرایطی دارد و بیماری آن چقدر شدید است، گزینه‌های درمانی مختلفی برای بیماری‌های تیروئید وجود دارد. سه گزینه اصلی برای درمان عبارتند از:

• دارو
• عمل جراحی
• پرتودرمانی و شیمی درمانی

۱-دارو

داروهای مورد استفاده برای بیماری‌های تیروئید عبارتند از:

داروهای ضد تیروئید: این داروها توانایی تیروئید شما را برای تولید هورمون‌ها مسدود می‌کنند. پزشک ممکن است این دارو را برای درمان پرکاری تیروئید تجویز کنند.

بتا بلوکرها: این داروها به درمان علائم پرکاری تیروئید مانند ضربان قلب سریع کمک می‌کنند؛ اما خود بیماری تیروئید را درمان نمی‌کنند.

ید رادیواکتیو: این دارو به سلول‌های تیروئید آسیب میرساند و در نهایت منجر به تخریب غده تیروئید می‌شود. این دارو یک گزینه برای درمان پرکاری تیروئید و سرطان تیروئید است.

داروهای هورمونی: این داروها شکل مصنوعی هورمون‌های تیروئید هستند که برای درمان کم کاری تیروئید استفاده می‌شوند. افرادی که تیروئیدکتومی انجام دادند، معمولاً باید این داروها را تا آخر عمر مصرف کنند.

۲-عمل جراحی

شایع ترین نوع جراحی غده تیروئید، تیروئیدکتومی است. تیروئیدکتومی به معنای برداشتن همه یا بخشی از غده تیروئید با جراحی است. تیروئیدکتومی یکی از گزینه‌های درمانی برای بیماری‌های تیروئید و خط اول درمان سرطان تیروئید است.

۳-پرتودرمانی و شیمی درمانی

پرتودرمانی و شیمی درمانی گزینه‌هایی برای درمان سرطان تیروئید هستند. هر دو روش، سلول‌های سرطانی را می‌کشند و از رشد آن‌ها جلوگیری می‌کنند. البته در اکثر موارد، سرطان تیروئید نیازی به پرتودرمانی یا شیمی درمانی ندارد.

چه افرادی بیشتر در معرض خطر بیماری های تیروئید هستند؟

بیماری های تیروئید شایع است و میتوانند هر فردی را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهند. با این حال، برخی از عوامل شما را بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار می‌دهد، از جمله:

• داشتن سابقه خانوادگی در این زمینه
• داشتن یک بیماری خود ایمنی، مانند دیابت نوع ۱ یا روماتیسم مفصلی
• مصرف دارویی که میزان ید زیادی دارد.
• سن بالای ۶۰ سال

چگونه میتوانم غده تیروئید خود را سالم نگه دارم؟

راه اصلی برای سالم نگه داشتن تیروئید این است که مطمئن شوید در رژیم غذایی خود ید کافی دریافت می‌کنید. تیروئید شما برای ساخت هورمون‌های تیروئید به ید نیاز دارد. خبر خوب این است که اکثر مردم مقادیر کافی ید را از طریق نمک خوراکی یددار و غذاهای غنی شده با ید دریافت می‌کنند.

سایر منابع غذایی حاوی ید عبارتند از:

پنیر، شیر گاو، تخم مرغ، ماست، جلبک دریایی، شیر سویا، سس سویا و غیره.

با این حال، مهم است که بیش از حد، ید مصرف نکنید؛ زیرا مقادیر بالای آن می‌تواند مشکلاتی جدی ایجاد کند. اگر در مورد سلامت تیروئید خود سؤال یا نگرانی دارید، حتما با پزشک خود مشورت کنید.

چه زمانی باید با پزشک تماس بگیرم؟

اگر علائم بیماری تیروئید مانند تغییر در وزن، ضربان قلب و حساسیت به دما را تجربه می‌کنید، با پزشک خود تماس بگیرید. آنها می‌توانند با یک آزمایش خون ساده شرایط تیروئید شما را بررسی کنند.

منبع

https://my.clevelandclinic.org

مقاله مرتبط: چگونه برای جراحی آماده شویم؟