در اتاق عمل، رعایت اصول بهداشتی برای جلوگیری از انتقال عفونت و حفظ محیط استریل اهمیت زیادی دارد. یکی از این اصول، استفاده از کلاه و ماسک یکبارمصرف است که نقش مهمی در جلوگیری از انتقال آلودگی‌های احتمالی از سر و موهای پرسنل و آلودگی های تنفسی به محیط جراحی ایفا می‌کند. با توجه به حساسیت بالای محیط اتاق عمل و نیاز به استریل بودن، استفاده از ماسک و کلاه جراحی می‌تواند به بهبود کیفیت خدمات و افزایش ایمنی بیمار کمک کند. در این مقاله قصد داریم به اهمیت استفاده از کلاه یکبارمصرف در اتاق عمل و نقش آن در حفظ بهداشت محیط و کاهش عفونت‌های بیمارستانی بپردازیم.

کلاه جراحی چیست؟

کلاه یکبارمصرف جراحی یک محصول بهداشتی و ترجیحاً یکبار مصرف است که به منظور جلوگیری از ورود آلودگی‌های مو و پوست سر و ریزش مو به محیط استریل اتاق عمل و بدن بیمار استفاده می‌شود. این کلاه‌ها به طور کلی از الیاف پلی پروپیلن به صورت پارچه‌های نبافته (Non-Woven) ساخته می‌شوند تا ایمنی و کارایی لازم را در محیط بیمارستان فراهم کنند.

کلاه‌های جراحی معمولاً باید بعد از هر عمل جراحی تعویض شوند تا از انتقال آلودگی و میکروب‌ها جلوگیری گردد. این کلاه‌ها یکی از اقلام ضروری اتاق‌های عمل هستند و علاوه بر بیمار از کادر درمان نیز در برابر آلودگی‌ها و خطرات بهداشتی محافظت می‌کنند.

هدف استفاده از کلاه یکبارمصرف در اتاق عمل

استفاده از کلاه جراحی در اتاق عمل یکی از اصول مهم کنترل عفونت است و هدف اصلی آن جلوگیری از انتقال آلودگی‌های میکروبی و گرد و غبار ناشی از پوست و مو و خود مو به محیط استریل اتاق عمل می‌باشد. مو و پوست سر حتی در شرایطی که تمیز به نظر می‌رسند، می‌توانند حاوی باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مختلفی باشند که به راحتی از طریق تماس با جریان هوای اتاق عمل منتشر می‌شوند.

در یک محیط حساس مانند اتاق عمل که بدن بیمار در آسیب پذیرترین وضعیت خود قرار دارد، حتی ذرات بسیار کوچک آلوده نیز می‌توانند منجر به عفونت‌های خطرناک پس از جراحی شوند. کلاه‌ها با ایجاد یک لایه محافظتی روی سر و مو به طور موثری از ورود این آلودگی‌ها به اتاق عمل و محیط جراحی جلوگیری می‌کنند.

با رعایت این پروتکل ساده اما حیاتی، خطرات ناشی از عفونت‌های بیمارستانی کاهش یافته و ایمنی بیماران به میزان قابل توجهی افزایش می‌یابد. در نتیجه، استفاده از کلاه نه تنها به عنوان یک الزام بهداشتی بلکه به عنوان بخشی از تعهد کادر درمان به حفظ سلامت و ایمنی بیماران تلقی می‌شود.

نحوه استفاده از کلاه‌ جراحی

نحوه استفاده از کلاه جراحی به شرح زیر است:

مرحله ۱: شستن دست‌ها

قبل از استفاده از هر نوع پوششی در اتاق عمل از جمله کلاه، دستکش و سایر وسایل حفاظتی، شستن دست‌ها ضروری است. شستشوی دست‌ها کمک می‌کند تا از انتقال آلودگی‌ها و میکروب‌ها از دست‌ها به این وسایل جلوگیری شود و محیط استریل اتاق عمل حفظ شود. این اقدام یکی از اصول اساسی کنترل عفونت در محیط‌های بهداشتی است.

برای آشنایی با نحوه صحیح شستن دست‌ها مقاله نحوه صحیح شستن دست‌ها قبل از عمل جراحی را مطالعه کنید.

مرحله ۲: باز کردن بسته‌بندی و قرار دادن کلاه جراحی روی سر

کلاه‌های جراحی یکبار مصرف معمولاً در کیسه‌های بهداشتی بسته‌بندی می‌شوند. بسته‌بندی را با دقت باز کنید و کلاه را از بسته خارج کنید. کلاه را از قسمت بند یا کش آن بگیرید و آن را روی سر خود قرار دهید تا تمام موها و گوش‌ها را بپوشاند. اطمینان حاصل کنید که کلاه به راحتی روی سر قرار گرفته و دید شما را مسدود نمی‌کند.

مرحله ۳: تنظیم کلاه جراحی برای اطمینان از فیت بودن آن

پس از قرار دادن کلاه بررسی کنید که تمام موها پوشانده شده و کلاه به طور محکم روی سر قرار گرفته باشد. اگر کلاه خیلی بزرگ یا کوچک است، آن را تنظیم کنید تا کاملاً فیت باشد.

مرحله ۴: بستن بندها یا استفاده از کش برای ثابت نگه داشتن کلاه جراحی

اگر کلاه بند دارد، آن‌ها را به طور محکم در پشت سر گره بزنید و از محکم نبودن بیش از حد آن اطمینان حاصل کنید. بندها می‌بایست تا حدی محکم شوند که از افتادن و جابجایی روی سر جلوگیری کنند. اگر هم کلاه کش دارد، کش را روی سر خود بکشید و آن را تنظیم کنید تا محکم باشد ولی نه زیاد.

رعایت این مراحل کمک می‌کند تا کلاه جراحی به درستی و با حداقل خطر آلودگی بر سر قرار گیرد.

نکات مهم هنگام استفاده از کلاه‌ جراحی

هنگام استفاده از کلاه جراحی یکبار مصرف به نکات زیر توجه کنید:

• کلاه جراحی باید به طور صحیح و محکم روی سر قرار گیرد و تمام موها را پوشش دهد تا از انتقال عفونت‌ها جلوگیری شود.
• قبل از پوشیدن کلاه، اطمینان حاصل کنید که موهای شما تمیز و مرتب هستند و به خوبی از صورت شما دور شده‌اند.
• هنگام پوشیدن کلاه، آن را طوری تنظیم کنید که تمام موها از جمله ناحیه پشت گردن پوشانده شود.
• کلاه جراحی باید به تنهایی استفاده شود و هیچ پوشش دیگری نباید روی آن قرار گیرد. استفاده از پوشش اضافی می‌تواند خطر آلودگی را افزایش دهد.
• کلاه‌های جراحی یکبار مصرف باید فقط یکبار استفاده شوند و سپس دور انداخته شوند. بنابراین، بسیار مهم است که از تماس با داخل کلاه خودداری کنید تا از آلودگی آن جلوگیری شود. برای جلوگیری از آلودگی، کلاه را فقط از قسمت بند یا کش آن بردارید و از تماس با بدنه کلاه حتی الامکان پرهیز کنید.
• از استفاده مجدد کلاه‌های یکبار مصرف خودداری کنید و کلاه‌های استفاده شده را در سطل زباله مخصوص بیندازید. این کار از تماس کلاه با سایر سطوح یا اشیاء جلوگیری کرده و خطر آلودگی را کاهش می‌دهد.

با رعایت این نکات، می‌توانید سطح ایمنی بیماران را حفظ کرده و از گسترش آلودگی و عفونت‌ها در محیط‌های بهداشتی جلوگیری کنید.