دستگاه شوک الکتریکی خارجی خودکار (Automated external defibrillator) یکی از ابزارهای حیاتی برای احیای قلبی-ریوی (CPR) است که در مواقع اورژانسی برای درمان ایست قلبی استفاده می‌شود. این دستگاه قادر است ریتم غیرطبیعی قلب را شناسایی کرده و در صورت نیاز، شوک الکتریکی به قلب بیمار وارد کند تا آن را به حالت طبیعی بازگرداند. دستگاه AED به گونه‌ای طراحی شده‌ است که به راحتی توسط افراد غیرمتخصص نیز قابل استفاده باشد و در مکان‌های عمومی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این مقاله با دستگاه الکتروشوک AED، کاربرد و نحوه استفاده آن آشنا خواهیم شد.

دستگاه AED چیست؟

دستگاه شوک الکتریکی خارجی خودکار (AED) یک دستگاه قابل حمل است که برای کمک به افرادی که دچار ایست قلبی ناگهانی شده‌اند، طراحی شده است. ایست قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که قلب به طور ناگهانی از کار می‌افتد و ضربان آن به حالت غیرطبیعی تغییر می‌کند. در این شرایط، دستگاه AED قادر است با تشخیص این تغییرات، شوک الکتریکی به قلب وارد کند تا ریتم طبیعی آن بازگردد.

هنگامی که این دستگاه در 3 تا 5 دقیقه اول پس از ایست قلبی ناگهانی استفاده شود، می‌تواند شانس بقا را تا 70 درصد افزایش دهد. این زمان حیاتی برای نجات جان فرد بسیار مهم است، زیرا در صورت عدم اقدام سریع، آسیب‌های جدی به مغز و سایر ارگان‌ها وارد می‌شود و احتمال مرگ افزایش می‌یابد.

دستگاه AED در چه مواقعی استفاده می‌شود؟

دستگاه شوک الکتریکی خارجی خودکار (AED) عمدتاً در مواقعی که فردی دچار ایست قلبی ناگهانی شده است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که ایست قلبی اتفاق می‌افتد، مغز و سایر ارگان‌های بدن به دلیل عدم دریافت خون و اکسیژن مورد نیاز به سرعت دچار آسیب می‌شوند. در این شرایط، درمان فوری (در عرض چند دقیقه) برای جلوگیری از مرگ ضروری است. هرچه سریع‌تر ضربان قلب بازگردد، شانس نجات فرد و جلوگیری از آسیب دائمی به مغز و سایر ارگان‌ها بیشتر خواهد بود.

AED در چه مکان‌هایی کاربرد دارد؟

دستگاه‌های AED به جز بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها در بسیاری از مکان‌های عمومی مانند ساختمان‌های دولتی، مدارس، دانشگاه‌ها، ایستگاه‌های مترو و دیگر فضاهای عمومی قابل استفاده هستند.

همچنین این دستگاه یکی از ابزارهای ضروری در آمبولانس‌ها است. با استفاده از این وسیله در مواقع اضطراری که فردی دچار ایست قلبی شده است، تیم اورژانس می‌تواند قبل از رسیدن بیمار به بیمارستان از دستگاه الکتروشوک AED برای احیای قلب استفاده کند.

علاوه بر این، AED‌های کوچک و سبک که به راحتی قابل حمل هستند، برای استفاده در منزل نیز موجود هستند. افرادی که از بیماری‌های قلبی شدید رنج می‌برند و در معرض خطر ایست قلبی ناگهانی قرار دارند، ممکن است به داشتن یک دستگاه AED در خانه فکر کنند. در چنین شرایطی، توصیه می‌شود که با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنند تا در صورت نیاز، تصمیم به خرید و استفاده از این دستگاه گرفته شود.

نحوه استفاده از الکتروشوک AED

• روشن کردن دستگاه AED: دستگاه AED را روشن کنید. معمولاً با فشار دادن یک دکمه روشن می‌شود. از تماس دستگاه با هرگونه لوازم فلزی یا الکترونیکی جلوگیری کنید.
• چسباندن پدهای الکترود به سینه فرد: پدهای الکترود دستگاه AED را از بسته بندی خارج کرده و به قسمت‌های مشخص شده بر روی سینه فرد بچسبانید. معمولاً یک پد بر روی سمت راست قفسه سینه و پد دیگر بر روی سمت چپ پایین‌تر از دنده‌ها قرار می‌گیرد. قبل از چسباندن پدها از خشک بودن پوست فرد اطمینان حاصل کنید.
• تحلیل ضربان قلب: پس از چسباندن پدها، دستگاه به طور خودکار شروع به تجزیه و تحلیل ضربان قلب فرد می‌کند. در این مرحله از تماس با فرد بیمار خودداری کنید و اجازه دهید دستگاه کار خود را انجام دهد.
• اعمال شوک (در صورت لزوم): اگر دستگاه تشخیص دهد که فرد نیاز به شوک دارد، آن را اعلام می‌کند. در این صورت، دستگاه به شما دستور می‌دهد تا دکمه شوک را فشار دهید. این شوک به قلب فرد ارسال می‌شود تا ریتم طبیعی آن بازگردد. همیشه قبل از دادن شوک مطمئن شوید که هیچکس با فرد تماس ندارد.
• ادامه CPR (در صورت نیاز): پس از ارسال شوک، دستگاه AED دستورالعمل‌هایی را ارائه می‌دهد. اگر شوک لازم نبود یا پس از شوک اولیه فرد هنوز به هوش نیامده است، CPR را ادامه دهید و دستورالعمل‌های دستگاه را دنبال کنید.

آیا همه افراد می‌توانند با دستگاه AED کار کنند؟

دستگاه‌های AED به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی افراد آموزش ندیده نیز می‌توانند به راحتی از آن‌ها استفاده کنند. دستگاه‌ها دستورالعمل‌های صوتی واضح و مرحله به مرحله را به کاربران ارائه می‌دهند، به همین دلیل حتی در شرایط اضطراری، افرادی که هیچ تجربه پزشکی ندارند نیز می‌توانند به سرعت اقدامات لازم را انجام دهند.

آیا باید CPR هم انجام شود؟

CPR و دستگاه AED باید همراه با هم استفاده شوند. AED جایگزین CPR نیست، بلکه این دو روش در کنار هم می‌توانند شانس نجات فرد را افزایش دهند. انجام CPR به حفظ جریان خون به مغز و سایر اندام‌های حیاتی کمک می‌کند تا زمانی که AED بتواند ریتم طبیعی قلب را بازگرداند.

چگونه بفهمم که فرد نیاز به شوک دارد؟

دستگاه الکتروشوک AED به طور خودکار تشخیص می‌دهد که آیا فرد نیاز به شوک دارد یا خیر. این تصمیم توسط دستگاه گرفته می‌شود، نه توسط فرد استفاده کننده. پس از اتصال الکترودها، AED ریتم قلب را تحلیل کرده و در صورت لزوم، دستورالعمل لازم برای اعمال شوک را اعلام می‌کند.

چند بار شوک ممکن توسط AED به بیمار اعمال شود؟

تعداد شوک‌های اعمال شده توسط AED بستگی به وضعیت بیمار، ریتم قلبی و واکنش او دارد. بنابراین نمی‌توان تعداد دقیقی مشخص کرد. دستگاه AED به طور مداوم ریتم قلب را تحلیل می‌کند و در صورت شناسایی یک ریتم غیرطبیعی، دستورالعمل لازم را برای اعمال شوک ارائه می‌دهد.

این دستگاه هر دو دقیقه یکبار از امدادگر می‌خواهد که CPR را متوقف کند تا مجدداً ریتم قلب را ارزیابی کند و در صورت نیاز، شوک دیگری اعمال کند. این فرآیند تا زمانی ادامه می‌یابد که ریتم طبیعی قلب بازگردد یا تیم پزشکی حرفه‌ای وارد عمل شود.

آیا ممکن است هنگام استفاده از دستگاه AED به کسی آسیب برسانم؟

این دستگاه به طور خودکار تصمیم می‌گیرد که آیا وارد کردن شوک لازم است یا نه، بنابراین شما نمی‌توانید به اشتباه یک شوک الکتریکی وارد کنید. بنابراین اگر AED روی فردی که ریتم طبیعی قلب دارد استفاده شود، حتی اگر هوشیار نباشد یا تنفس طبیعی نداشته باشد، دستگاه شوک نخواهد داد.

آیا ممکن است هنگام استفاده از AED آسیب ببینم؟

استفاده از الکتروشوک AED برای فرد امدادگر کاملاً ایمن است، زیرا این دستگاه دارای دستورالعمل‌های صوتی واضحی است که کاربر را در هر مرحله راهنمایی می‌کند. AED قبل از اعمال شوک هشدار می‌دهد و از کاربر می‌خواهد که از بیمار فاصله بگیرد.

همچنین، امدادگر باید دستان خود را بالا بگیرد تا به سایر افراد حاضر نشان دهد که نباید در حین تجزیه و تحلیل ریتم قلب، بیمار را لمس کنند. رعایت این دستورالعمل‌ها باعث می‌شود که هیچ خطری متوجه فرد استفاده‌کننده از AED نباشد.

آیا پس از احیای بیمار باید الکترودهای AED را بردارم؟

خیر، بهتر است تا زمان رسیدن نیروهای اورژانس، الکترودهای AED را روی بدن بیمار نگه دارید. ممکن است بیمار دوباره دچار ایست قلبی شود، بنابراین باقی ماندن الکترودها روی قفسه سینه ضروری است تا دستگاه بتواند به طور مداوم ریتم قلب را تحلیل کرده و در صورت نیاز، دستورالعمل‌های لازم را ارائه دهد. نیروهای امدادی پس از ارزیابی وضعیت بیمار در مورد برداشتن الکترودها تصمیم‌گیری خواهند کرد.

مقاله مرتبط: تریاژ چیست و چه اهمیتی دارد؟