تاریخچه جراحی
جراحی شاخهای از علم پزشکی است که با استفاده از ابزار و وسایل خاصی به درمان آسیبها، بیماریها و سایر اختلالات میپردازد. پیشینه و تاریخچه جراحی به هزاران سال پیش باز میگردد. قبل از روی کار آمدن گازهای بیهوشی و ضدعفونی کنندهها انجام عمل جراحی برای بیماران بسیار دردناک بود. قبل از درک این موضوع که میکروارگانیسمهایی مانند باکتریها باعث بیماری و عفونت میشوند، توجه کمی به پاکیزگی محیط و ابزار جراحی میشد. پزشکان هنگام عمل لباسهای آلوده که آغشته به خون، آلودگی و ترشحات ناشی از جراحیهای قبلی بود را میپوشیدند. ایجاد برش در بدن برای انجام جراحی درد طاقت فرسا، احتمال عفونت یا حتی مرگ را به همراه داشت. به این ترتیب عوامل بیهوشی ناکافی همراه با فقدان شرایط بهداشتی مناسب، جراحی را به پدیدهای پر ریسک برای بیماران تبدیل کرده بود.
تاریخچه جراحی: قرون وسطی
در قرون وسطی تا قرن هجدهم جراحان افراد عادی بودند که بدون آموزش اقدامات جزئی از جمله کشیدن دندان، قطع خونریزی و درمان زخمهای ناشی از جنگ را انجام میدادند. آنها به جای تحصیل در دانشگاهها از طریق کارآموزی و مشاهدات، جراحی را یاد میگرفتند. در سال ۱۵۴۰ سازمانی برای کنترل صلاحیت کسانی که عملها را انجام میدادند، راه اندازی شد. این سازمان بعدها سبب ساخت کالج سلطنتی جراحان انگلستان شد.
تاریخچه جراحی: کشف داروی بیهوشی و ضدعفونی
در قرن هجدهم با افزایش دانش آناتومی، روشهای جراحی مانند قطع اندامها، خارج کردن تومورها و برداشتن سنگ مثانه انجام میشد. در آن زمان بیماران را با گیاه خشخاش یا الکل آرام میکردند، میبستند و برای مثال میتوانستند در عرض سه تا پنج دقیقه یک پا قطع کنند. با این حال، درد ناشی از چنین رویههایی تا زمان معرفی اثر بیهوشی اتر در سال ۱۸۴۶ همچنان چالش بزرگی بود. پس از معرفی اتر تعداد عملها به طور قابل توجهی افزایش یافت و بیماران دیگر ترس از درد ناشی از جراحی نداشتند؛ البته خطرات ناشی از عفونت همچنان پا بر جا بود.
در اواسط قرن ۱۹ میکروبیولوژیست فرانسوی، لویی پاستور به درک درستی از رابطه بین باکتریها با بیماریهای عفونی رسید. استفاده از این نظریه توسط جراح بریتانیایی جوزف لیستر در سال ۱۸۶۵ منجر به روی کار آمدن و معرفی مفهوم ضدعفونی شد که این امر کاهش قابل توجهی در میزان مرگ و میر ناشی از عفونت به همراه داشت. لیستر حذف باکتری از وسایل، زخمها و محیط اطراف بیمار را به عنوان راهی برای کاهش عفونت و مرگ و میر توصیه کرد. پزشکان شروع به پوشیدن کتهای سفید، استفاده از ملحفههای تمیز، تختها، میزهای عمل و مواد شیمیایی ضدعفونیکننده مانند کربولیک اسید کردند. بنابراین ظهور دو مفهوم بیهوشی و ضدعفونی سرآغاز جراحی مدرن بود.
تاریخچه جراحی: کشف اشعه ایکس و گروه خونی
کشف اشعه ایکس توسط ویلهلم کنراد رونتگن در آغاز قرن بیستم ابزار تشخیصی مهمی را به جراحی اضافه کرد و کشف گروههای خونی در سال ۱۹۰۱ توسط زیستشناس اتریشی کارل لندشتاینر، انتقال خون را ایمنتر کرد. در آن زمان تکنیکهای جدید بیهوشی نیز معرفی شد. این تکنیکها نه تنها شامل عوامل جدید برای استنشاق میشد، بلکه عوامل بیحسی موضعی را نیز به جراحان معرفی کرد. تجویز داخل وریدی عوامل بیهوشی نیز مورد بررسی و سپس استفاده قرار گرفت. در دوره بین دهه ۱۹۳۰ تا ۱۹۶۰، تزریق داخل وریدی، مواد شیمیایی و آنتی بیوتیکهای مختلف برای مبارزه با عفونت و درمان اختلالات متابولیکی بدن و دستگاههای مربوط به قلب و ریه برای بهبود جراحی معرفی شد.
شروع جراحی مدرن
با گذشت زمان، اضافه شدن ابزارها و دستگاههای جدید و پیشرفته کمک زیادی به ارتقا نتایج جراحی و کاهش خطرات ناشی از آن کرد. به عنوان مثال فشار خون و ضربان قلب فاکتورهایی هستند که میبایست به طور پیوسته در طول جراحی کنترل شوند؛ زیرا افت فشار خون و افزایش ضربان شواهدی است که از دست دادن شدید خون را نشان میدهد. به همین دلیل، دستگاههای اندازهگیری فشار خون و ضربان قلب برای بررسی این پارامترها استفاده میشوند. از موارد دیگری که تحت نظارت قرار میگیرند، انقباضات قلب هستند که توسط الکتروکاردیوگرام بررسی میشوند. همچنین ردیابی امواج مغزی ثبت شده توسط الکتروانسفالوگرام که نشاندهنده تغییر عملکرد مغز است، انجام میشود. سطح اکسیژن در شریانها و وریدها و فشار جزئی دی اکسید کربن در خون نیز از مواردی هستند که مورد بررسی قرار میگیرند.
برای استریلیزاسیون از روشهای جدیدتر مانند اتوکلاو، گاز اتیلن اکساید، اشعه گاما و غیره استفاده میشود. پوست بیمار نیز توسط مواد شیمیایی استریل میشود و اعضای تیم جراحی دست و ساعد خود را با صابونهای ضدعفونیکننده تمیز میکنند. تیم جراحی همچنین از لباسها و کلاههای استریلشده، ماسکهایی که هوای بازدمی را فیلتر میکنند و دستکشهای استریل شده پلاستیکی یکبارمصرف استفاده میکنند. برای کنترل خونریزی حین عمل جراحی نیز از ابزارهای مختلفی مانند دستگاه الکتروکوتر، کلیپس عروقی، بخیه، ژلفوم و غیره استفاده میشود. علاوه بر این متداولترین ابزارهای جراحی امروزی چاقوی جراحی، قیچی جراحی، پنس نگهدارنده بافت، اکارتورها و غیره هستند که با توجه به عملکرد مدنظر از هر یک استفاده میشود. از نتایج استفاده از این ابزارها میتوان به کاسته شدن زمان ریکاوری بیمار، گرفتن نتیجه بهتر از عمل جراحی و کاهش عوارض جانبی اشاره کرد.
نگاهی کلی بر روند پیشرفت عملهای جراحی
در ادامه به طور خلاصه تاریخچه جراحی و روند تکامل جراحی در طول تاریخ را مطالعه میفرمایید:
- ۶۵۰۰ سال قبل از میلاد: جمجمههایی در فرانسه همراه با سوراخهایی در آن پیدا شد که نشاندهنده عملهایی کاملا ابتدایی و غیر حرفهای بود.
- ۱۸۱۸ میلادی: اولین انتقال خون انسان
- ۱۸۴۳ میلادی: اولین عمل جراحی مربوط به رحم که در انگلستان انجام شد.
- ۱۸۴۶ میلادی: اولین استفاده عمومی از ماده بیهوشی (اتر)
- ۱۸۴۹ میلادی: خانم الیزابت بلکول اولین خانمی بود که از مدرسه پزشکی فارغ التحصیل گردید.
- ۱۸۵۵ میلادی: خانم ماری ادواردز واکر از مدرسه پزشکی آمریکا فارغ التحصیل گردید و اولین جراح خانم در امریکا بود.
- ۱۸۹۰ میلادی: استفاده گسترده و همهگیر از مواد شیمیایی جهت کاهش عفونت
- ۱۸۹۳ میلادی: اولین عمل جراحی موفق قلب در شیکاگو
- ۱۸۹۵ میلادی: اولین عکس برداری X-Ray در آلمان انجام شد.
- ۱۹۰۵ میلادی: اولین پیوند موفق قرنیه
- ۱۹۱۷ میلادی: اولین جراحی پلاستیک بر روی ملوانی که دچار سوختگی شده بود.
- ۱۹۲۲ میلادی: از انسولین برای اولین بار جهت درمان دیابت استفاده شد.
- ۱۹۲۸ میلادی: کشف آنتی بیوتیکها
- ۱۹۳۰ میلادی: اولین عمل جراحی تغییر جنسیت
- ۱۹۳۷ میلادی: اولین بانک خون افتتاح شد و انجام جراحیهایی که با خونریزی زیاد همراه بود را ممکن کرد.
- ۱۹۴۰ میلادی: اولین جراحی در ناحیه ران
- ۱۹۵۰ میلادی: اولین عمل جراحی لیزر چشم در کلمبیا
- ۱۹۵۰ میلادی: اولین پیوند عضو موفق (فردی که کلیه را دریافت کرده بود، بعد از ۸ ماه فوت کرد)
- ۱۹۵۲ میلادی: اولین عمل جراحی موفق قلب که در طی آن قلب ایستاد و دوباره شروع به کار کرد.
- ۱۹۵۳ میلادی: اولین جراحی موفق با استفاده از دستگاه بای پس قلب-ریه که وظیفه تامین خون و اکسیژن به بدن را در هنگام توقف فعالیت قلب و ریه دارد
- ۱۹۵۴ میلادی: اولین اهدا عضو موفق که اهداکننده که برادر دوقلوی بیمار بود، زنده ماند ولی متاسفانه دریافتکننده بعد از ۸ سال در گذشت.
- ۱۹۶۶ میلادی: اولین پیوند موفق لوزاالمعده
- ۱۹۶۷ میلادی: اولین پیوند موفق کبد
- ۱۹۶۷ میلادی: اولین پیوند موفق قلب توسط جراحی از آفریقای جنوبی بنام کریستین برنارد انجام گرفت.
- ۱۹۷۵ میلادی: اولین جراحی به روش لاپاراسکوپی
- ۱۹۷۸ میلادی: اولین تست آزمایشی تولد کودک توسط لقاح آزمایشگاهی
- ۱۹۸۲ میلادی: اولین استفاده از قلب مصنوعی به نام Javier-7
- ۱۹۸۴ میلادی: اولین پیوند قلب از میمون به انسان که بعد از ۲۱ روز انسان فوت کرد.
- ۱۹۸۵ میلادی: اولین عمل جراحی ثبت شده توسط ربات
- ۱۹۹۹ میلادی: اولین پیوند موفق دست
- ۲۰۰۰ میلادی: سیستم جراحی رباتیک داوینچی تاییدیه FDA را گرفت و در حال حاضر جراحیهای متفاوتی را انجام میدهد.
- ۲۰۰۷ میلادی: اولین عمل جراحی طبیعی اندوسکوپی صورت گرفت که توسط این تکنیک به عنوان مثال از طریق دهان تجهیزات پزشکی وارد بدن انسان شد.
- ۲۰۱۳ میلادی: جراحی پیوند سیستم عصبی که به بیمار توان تکان دادن دستهایش را داد.
منابع
https://www.verywellhealth.com
مقاله مرتبط: ۱۰ توصیه مهم برای قبل از عمل جراحی
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.