چک لیست جراحی و تاثیر آن بر ایمنی بیمار
استفاده از چک لیست جراحی از زمانی که مزایای استفاده از آن ثابت شد، مورد توجه قرار گرفت. شواهدی که سودمندی این چک لیستها را نشان میدهد به اندازه کافی قوی است و در حال حاضر برای کاهش خطای انسانی، جلوگیری از اشتباهات و مستندسازی اطلاعات بیمار از آن استفاده میشود. چک لیست جراحی یا چک لیست ایمنی بیمار در اتاق عمل برای کاهش عوارض و مرگ و میر در هر نوع جراحی از جمله جراحیهای سرپایی قابل استفاده است. در ادامه با این چک لیست بیشتر آشنا میشویم.
چرا جراحی ایمن مهم است؟
مراقبتهای جراحی بیش از یک قرن است که جزء ضروری ترین مراقبتهای بهداشتی در سراسر جهان بوده است. با ادامه افزایش بروز آسیبهای تروماتیک، سرطانها و بیماریهای قلبی عروقی، اهمیت جراحی در بهداشت عمومی در حال افزایش است. سالانه میلیونها نفر تحت عمل جراحی قرار میگیرند و جراحی برای بسیاری از بیماریها اغلب تنها درمانی است که میتواند ناتوانی و خطر مرگ ناشی از بیماری را کاهش دهد.
با وجود اینکه روشهای جراحی برای نجات جان انسانها در نظر گرفته شدهاند، عدم توجه به مراقبتهای جراحی میتواند آسیب قابل توجهی به همراه داشته باشد. در کشورهای صنعتی، نزدیک به نیمی از عوارض جانبی در بیماران بستری در بیمارستان مربوط به مراقبتهای جراحی است. این عوارض شامل استفاده از روش جراحی نامناسب برای بیمار، مشکلات تجهیزات بیهوشی، در دسترس نبودن تجهیزات لازم، خونریزی غیرقابل پیشبینی، استفاده از تجهیزات غیراستریل، باقی ماندن وسایل جراحی (مثلاً اسفنجها) در داخل بدن بیمار و … میباشد.
چک لیست جراحی چیست؟
سازمان جهانی بهداشت ابتکارات زیادی را برای افزایش ایمنی جراحی در نظر گرفته است. در همین راستا، کارگروههایی از کارشناسان بین المللی تشکیل شد تا تجربیات پزشکان در سراسر جهان را بررسی کنند. آنها به توافق رسیدند که در چهار زمینه میتوان پیشرفتهای چشمگیری در ایمنی مراقبتهای جراحی ایجاد کرد:
- پیشگیری از عفونت محل جراحی
- بیهوشی ایمن
- تیم جراحی ایمن
- خدمات جراحی
یکی از توصیهها برای رفع چالش جهانی ایمنی بیمار، اتخاذ یک چک لیست برای استفاده در اتاق عمل است. چک لیست یک لیست فیزیکی از کارهایی است که باید انجام شوند و در طول تاریخ در بسیاری از مشاغل به عنوان یک ابزار سازمانی و ایمنی استفاده شده است . چک لیست جراحی به عنوان ابزاری برای استفاده توسط پزشکان علاقه مند به منظور بهبود ایمنی عمل جراحی، کاهش مرگ و میر و عوارض جانبی جراحی شناخته میشود. این چک لیست در ژوئن ۲۰۰۸ طراحی و حداقل به شش زبان ترجمه شده است.
این چک لیست پیشنهادی ۱۹ مورد را بررسی میکند. در واقع اعضای تیم جراحی در هر یک از مراحل جراحی (قبل از بیهوشی، قبل از برش پوست و قبل از ترک اتاق عمل) باید مطمئن شوند که موارد ایمنی لازم انجام شده است (یا با دلیل موجهی از آن چشم پوشی کنند). هدف این چک لیست جراحی به کارگیری شیوههای ایمنی تایید شده و تقویت ارتباط و کار تیمی بین اعضای تیم جراحی است.
بندهای چک لیست جراحی
۱- قبل از بیهوشی
بخش اول چک لیست جراحی شامل مراحل زیر است:
- آیا بیمار نام و نام خانوادگی، نوع و موضع جراحی و رضایت خود از عمل جراحی را تایید کرده است؟
- آیا موضع عمل علامت گذاری شده است؟
- آیا دستگاه بیهوشی و داروها به طور کامل بررسی شدهاند؟
- آیا پالس اکسی متر به بیمار متصل است و کار میکند؟
- آیا بیمار حساسیت شناخته شده دارد؟
- آیا بیمار مشکل تنفسی دارد؟
- آیا ممکن است بیمار بیش از ۵۰۰ میلی لیتر خون از دست دهد؟
۲- قبل از برش پوست
بخش دوم چک لیست جراحی شامل مراحل زیر است:
- تأیید کنید که همه اعضای تیم، خود را با نام و نقش معرفی کردهاند.
- نام بیمار، روش و محل برش جراحی را تأیید کنید.
- آیا در ۶۰ دقیقه گذشته آنتی بیوتیک پروفیلاکسی به بیمار داده شده است؟
- رویدادهای حیاتی قابل پیش بینی برای جراح:
- مراحل حیاتی یا غیرمعمول کدامند؟
- عمل جراحی چه مدت طول میکشد؟
- میزان خونریزی احتمالی چقدر است؟
- رویدادهای حیاتی پیش بینی شده برای متخصص بیهوشی:
- آیا نگرانی خاصی در مورد بیهوشی بیمار وجود دارد؟
- رویدادهای حیاتی پیش بینی شده برای تیم پرستاری:
- آیا استریلیتی لوازم جراحی تایید شده است؟
- آیا در مورد تجهیزات، مشکل یا نگرانی وجود دارد؟
- آیا تصویربرداری ضروری است؟
۳- قبل از ترک اتاق عمل
بخش سوم چک لیست جراحی شامل مراحل زیر است:
۱۵. پرستار نام عمل جراحی را به طور شفاهی تأیید کند.
۱۶. شمارش ابزار، اسفنجها و سوزنها
۱۷. برچسبگذاری نمونههای گرفته شده در اتاق عمل
۱۸. آیا مشکلی در تجهیزات وجود دارد که لازم باشد برطرف شود؟
قابل توجه جراح، متخصص بیهوشی و پرستار:
- نگرانیهای کلیدی برای بهبود و مدیریت این بیمار چیست؟
خطاهای احتمالی در جراحی
یکی از معروفترین اشتباهات پزشکی تاریخ بر روی Graham Reeve هفتاد ساله انجام شد. به این صورت که در عمل جراحی به جای اینکه کلیه آسیب دیده و بیمار او را از بدن خارج کنند، کلیه سالم او را خارج کردند. این فرد ۵ هفته بعد از عمل درگذشت. دلیل این اتفاق آن بود که تیم جراحی، بیمار را قبل از عمل در بخش بررسی نکرد. به این ترتیب، هنگام انتقال به اتاق عمل، سمت اشتباه بدن بیمار مورد جراحی قرار گرفت و به جای نفرکتومی سمت راست، نفرکتومی سمت چپ برای بیمار انجام شد. این اتفاق مانند اکثر خطاهای پزشکی، مربوط به یک نفر نبود و ناشی از اشتباهات چندین نفر بود. درحالیکه در چک لیست جراحی WHO مراحل متعددی وجود دارد که از وقوع چنین فاجعهای جلوگیری میکند.
نتایج استفاده از چک لیست جراحی
مطالعاتی در سرتاسر جهان برای درک اثرات چک لیست بر ایمنی جراحی انجام شده است که اکثر یافتهها به تأثیر مثبت آن اشاره میکنند. به عنوان مثال، استفاده از چک لیست در کشور هلند سبب کاهش مرگ و میر از ۱.۵% به ۰.۸% شد. به این ترتیب، مطالعات نشان دادهاند که چک لیستها به دلایل زیادی خطاها و عوارضی که ممکن است حین جراحی رخ دهد را کاهش میدهند. از جمله این دلایل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- اطمینان از انجام تمامی اقدامات حیاتی
- افزایش ارتباطات تیمی
- پیش بینی زودهنگام عوارض احتمالی
- در نظر گرفتن راه حل برای مدیریت عوارض احتمالی پیش بینی شده
- …
منابع
لینک مرتبط: مروری بر تجهیزات موردنیاز در اتاق عمل
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.