آلرژی فصلی چیست؟ (+ بهترین راه‌ درمان)

آلرژی فصلی یا همان حساسیت‌های مربوط به تغییرات فصلی از جمله مشکلات رایج سلامت است که عموماً با شروع فصل بهار و پاییز در بسیاری از افراد بروز می‌کند. این نوع آلرژی به دلیل واکنش سیستم ایمنی بدن به گرده‌های گیاهان، غبار و قارچ‌های موجود در هوا رخ می‌دهد. علائمی مانند عطسه، خارش، آبریزش بینی و قرمزی چشم‌ها معمولاً نشانه‌های این آلرژی هستند که می‌توانند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. خوشبختانه با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و رعایت نکاتی ساده، می‌توان علائم آلرژی فصلی را کنترل کرده و از شدت آن‌ها کاست. در این مقاله به بررسی عوامل ایجاد آلرژی فصلی، علائم آن و راه‌های مؤثر درمان و پیشگیری از این مشکل رایج می‌پردازیم.

آلرژی فصلی چیست؟

آلرژی فصلی که به آن رینیت آلرژیک یا تب یونجه نیز گفته می‌شود، نوعی واکنش حساسیتی است که به دلیل تغییرات محیطی و افزایش گرده‌ گیاهان و گرد و غبار در هوا در فصل‌های خاصی از سال برای برخی افراد رخ می‌دهد. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به یک آلرژن خارجی مانند گرده گیاهان واکنش نشان می‌دهد.

آلرژن‌ها موادی هستند که واکنش‌های آلرژیک را تحریک می‌کنند. در واقع، سیستم ایمنی بدن افرادی که به آلرژی فصلی مبتلا هستند، این عوامل را به عنوان مهاجم‌های خارجی شناسایی کرده و با تولید هیستامین و سایر مواد شیمیایی به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. این پاسخ ایمنی منجر به بروز علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و گلو و گاهی اوقات مشکلات تنفسی می‌شود.

آلرژی‌ فصلی معمولاً در فصل‌هایی مانند بهار و پاییز که میزان آلاینده‌ها در هوا افزایش می‌یابد، بیشتر مشاهده می‌شود و در فصل زمستان کمتر شایع‌اند، اما ممکن است برخی افراد به دلیل آلرژن‌های داخلی در تمام سال نیز به آلرژی فصلی دچار شوند.

علائم آلرژی فصلی چیست؟

هنگامی که افرادی مبتلا به آلرژی فصلی نفس می‌کشند، گرده موجود در هوا در مجرای بینی آن‌ها به دام می‌افتد. به این ترتیب ذرات گرده به غشاهای مخاطی می‌چسبند و باعث علائم مختلفی می‌شوند. البته علائم آلرژی فصلی می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند، اما اصلی‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:

• عطسه
• آبریزش یا گرفتگی بینی
• آبریزش و خارش چشم
• خارش سینوس‌ها، گلو یا کانال‌های گوش
• گرفتگی گوش
• ترشح پشت حلق

علائم کمتر شایع آلرژی فصلی نیز شامل سردرد، تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه می‌باشد. بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی فصلی به آسم (حساسیت‌های تنفسی شدید توام با تنگی نفس) نیز دچار هستند و ممکن است آلرژن‌های فصلی برای این افراد، محرک حملات آسم نیز باشند.

آلرژی در چه فصلی شایع‌تر است؟

آلرژی لزوماً در فصل مشخصی اتفاق نمی‌افتد و زمان بروز آن وابسته به عواملی است که علائم آلرژی شما را تحریک می‌کنند. بسیاری از افراد فصل بهار را به عنوان دوران شروع آلرژی‌ها می‌شناسند، زیرا در این فصل درختان دوباره شکوفه می‌زنند و گرده‌ها را در هوا پخش می‌کنند. اگر شما به علف‌ها حساسیت دارید، تابستان ممکن است زمانی باشد که با علائم آلرژی دست و پنجه نرم می‌کنید. همچنین در پاییز، گرده‌های علف‌های هرز می‌توانند علائم آلرژی را تحریک کنند.

از طرفی اگر آلرژن‌های داخلی مانند کپک، پشم و موی حیوانات خانگی و دیگر عوامل مشابه موجب آلرژی شما می‌شوند، ممکن است در تمام طول سال با علائم آلرژی درگیر باشید. بنابراین، نکته اصلی پیدا کردن زمان شروع علائم است که می‌تواند به شناسایی عوامل تحریک کننده واکنش‌های آلرژیک شما کمک کند.

روش‌های تشخیص آلرژی

در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند با بررسی تاریخچه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی اولیه آلرژی را تشخیص دهد. پزشک به علائم و نشانه‌های بیمار مانند خارش، آبریزش بینی، عطسه و سایر علائم آلرژیک و همچنین توضیحات بیمار در خصوص سایقه خود در خصوص آلرژن‌ها توجه می‌کند.

چزشک همچنین سؤالاتی درباره‌ سابقه خانوادگی آلرژی، زمان و مکان بروز علائم و مواردی که حساسیت را تشدید می‌کنند می‌پرسد. با این حال، برای تأیید دقیق تشخیص و شناسایی دقیق آلرژن‌ها ممکن است آزمایش‌های تخصصی تجویز شود. این تست‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:

۱-تست‌های پوستی: در این روش، پزشک سطح پوست معمولاً در ناحیه بازو را خراش می‌دهد و مقدار کمی از آلرژن‌های مشکوک را تزریق می‌کند. اگر آلرژی وجود داشته باشد، پوست به صورت التهاب، قرمزی و ورم واکنش نشان می‌دهد که ممکن است باعث ناراحتی موقتی شود.

۲-تست‌های خونی: در این روش، نمونه‌ای از خون گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایش‌های خونی می‌توان آلرژن‌های بیشتری را نسبت به تست‌های پوستی شناسایی کرد. این تست‌ها برای شناسایی آلرژی‌های فصلی، آلرژی‌های دائمی و همچنین آلرژی به غذا، داروها و نیش حشرات مناسب هستند. برای افرادی که دارای شرایط پوستی مزمن مانند پسوریازیس یا اگزما هستند، آزمایش‌های خونی به جای تست‌های پوستی توصیه می‌شود تا از تحریک بیشتر جلوگیری شود.

• مهم است که به پزشک متخصص آلرژی درباره هر دارویی که مصرف می‌کنید اطلاع دهید، زیرا برخی داروها می‌توانند نتایج آزمایش آلرژی را تحت تأثیر قرار دهند.

روش‌های درمان آلرژی فصلی

آلرژی‌های فصلی به روش‌های مختلفی درمان می‌شوند. رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:

۱-اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها

بهترین راه برای درمان آلرژی فصلی، اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌هایی است که علائم شما را تحریک می‌کنند. به عنوان مثال، استفاده از تهویه مطبوع با کمک فیلتر HEPA، بررسی پیش‌بینی‌های هواشناسی و بسته نگه داشتن پنجره‌ها در مواقع لزوم، استفاده از ماسک در روزهایی که باد می‌وزد و اجتناب از قرار گرفتن در معرض دود سیگار که می‌تواند علائم آلرژی را تشدید کند، از جمله راه‌های کنترل علائم است.

همچنین از کارهایی مانند چمن‌زنی یا جمع کردن علف‌های هرز که باعث پخش شدن گرده‌ها می‌شوند، خودداری کنید. هنگام ورود به منزل، لباس‌هایی که در بیرون پوشیده‌اید را عوض کرده و دوش بگیرید تا گرده‌ها از روی پوست و موی شما پاک شوند. از آویزان کردن لباس‌های شسته شده در محیط بیرون نیز پرهیز کنید، زیرا گرده‌ها به آن‌ها چسبیده و در خانه پخش می‌شوند.

۲-مصرف داروها

در مواقعی که اجتناب کردن از آلرژن‌ها دشوار است، می‌توان از درمان‌های دارویی استفاده کرد. برخی از این داروها عبارتند از آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه مانند ستیریزین که با سرکوب واکنش ایمنی بدن، علائم آلرژی را کاهش می‌دهند.

برای افرادی که نیاز به تسکین بیشتری دارند، پزشک ممکن است اسپری‌های بینی آنتی‌هیستامین یا استروئیدی تجویز کند که به کاهش واکنش ایمنی بدن به آلرژن‌های موجود در هوا کمک می‌کند. توجه داشته باشید که برخی از داروهای آلرژی ممکن است عوارضی مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه و گیجی داشته باشند.

۳-ایمونوتراپی

در مواردی که درمان‌های معمول مؤثر نباشند، پزشک ممکن است ایمونوتراپی را برای درمان آلرژی فصلی پیشنهاد دهد. این روش شامل قرار دادن سیستم ایمنی در معرض آلرژن‌های خاص با دوزهای کم است تا به تدریج تحمل بدن نسبت به آن‌ها افزایش یابد. اولین دوز آنقدر کم است که حتی یک فرد آلرژیک به آن واکنش نشان نمی‌دهد. سپس دوز به تدریج افزایش می‌یابد و سیستم ایمنی فرد کم کم به ماده حساسیت زا عادت می‌کند.