آلرژی فصلی چیست؟ (علائم+ بهترین راه درمان)
تغییر فصل برای برخی افراد تنها به معنای تغییر دمای هوا و طبیعت محیط اطراف نیست؛ بلکه آغاز دوره‌ای از چالش‌های جسمی آزاردهنده است. کسانی که به آلرژی فصلی مبتلا هستند، هر سال با آغاز فصل حساسیت، خود را برای مقابله با علائمی آماده می‌کنند که می‌تواند تمام ابعاد زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار دهد؛ از تمرکز در محل کار گرفته تا آرامش در خواب شبانه.
گرده‌افشانی گیاهان، پخش شدن هاگ قارچ‌ها و تغییرات محیطی دیگر معمولاً در زمان‌های خاصی از سال اتفاق می‌افتند، اما این تنها عامل بروز آلرژی نیست. تفاوت‌های جغرافیایی، نوع پوشش گیاهی هر منطقه و حتی فعالیت‌های انسانی مانند نظافت‌های فصلی یا استفاده از مواد شیمیایی می‌توانند به محرک‌های قدرتمندی برای واکنش‌های آلرژیک تبدیل شوند. آمارها نشان می‌دهند که درصد قابل توجهی از مردم درگیر نوعی از آلرژی هستند و آلرژی فصلی یکی از شایع‌ترین انواع آن است. علائمی مانند عطسه‌های پیاپی، آبریزش و گرفتگی بینی، خارش چشم و گلو و حتی مشکلات پوستی یا تنفسی می‌توانند روزهای به ظاهر عادی را به روزهایی سخت و فرسایشی تبدیل کنند.
خوشبختانه با استفاده از روش‌های درمانی مناسب و رعایت نکاتی ساده می‌توان علائم آلرژی فصلی را کنترل کرد و از شدت آن کاست. در این مقاله به بررسی عوامل ایجاد حساسیت فصلی، علائم آن و راه‌های مؤثر درمان و پیشگیری از این مشکل رایج می‌پردازیم.
آلرژی فصلی چیست؟
آلرژی فصلی که به آن رینیت آلرژیک یا تب یونجه نیز گفته می‌شود، نوعی واکنش حساسیتی است که به دلیل تغییرات محیطی و افزایش گرده گیاهان و گرد و غبار در هوا در فصل‌های خاصی از سال برای برخی افراد رخ می‌دهد. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن به یک آلرژن خارجی مانند گرده گیاهان واکنش نشان می‌دهد.
آلرژن‌ها موادی هستند که واکنش‌های آلرژیک را تحریک می‌کنند. در واقع، سیستم ایمنی بدن افرادی که به آلرژی فصلی مبتلا هستند، این عوامل را به عنوان مهاجم‌های خارجی شناسایی کرده و با تولید هیستامین و سایر مواد شیمیایی به آن‌ها واکنش نشان می‌دهد. این پاسخ ایمنی منجر به بروز علائمی همچون عطسه، آبریزش بینی، خارش چشم و گلو و گاهی اوقات مشکلات پوستی و تنفسی می‌شود.
آلرژی فصلی معمولاً در فصل‌هایی مانند بهار و پاییز که میزان آلاینده‌ها در هوا افزایش می‌یابد، بیشتر مشاهده می‌شود و در فصل زمستان کمتر شایع است. اما ممکن است برخی افراد به دلیل آلرژن‌های داخلی در تمام سال درگیر حساسیت فصلی باشند.
علائم آلرژی فصلی چیست؟
هنگامی که افراد مبتلا به آلرژی فصلی نفس می‌کشند، گرده موجود در هوا در مجرای بینی آن‌ها به دام می‌افتد. به این ترتیب ذرات گرده به غشاهای مخاطی می‌چسبند و باعث علائم مختلفی می‌شوند. علائم حساسیت فصلی می‌توانند از خفیف تا شدید متغیر باشند، اما اصلی‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:
- عطسه ممتد
- آبریزش و گرفتگی بینی
- خارش چشم
- خارش سینوس‌ها
- خارش گلو یا کانال‌های گوش
- گرفتگی گوش
- ترشح پشت حلق
علائم کمتر شایع آلرژی فصلی نیز شامل سردرد، تنگی نفس، خس خس سینه و سرفه می‌باشد. بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی فصلی به آسم (حساسیت‌های تنفسی شدید توام با تنگی نفس) نیز دچار هستند و ممکن است آلرژن‌های فصلی برای این افراد، محرک حملات آسم نیز باشند.
آلرژی در چه فصلی شایع‌تر است؟
آلرژی لزوماً در فصل مشخصی اتفاق نمی‌افتد و زمان بروز آن وابسته به عواملی است که علائم آلرژی شما را تحریک می‌کنند. بسیاری از افراد فصل بهار را به عنوان دوران شروع آلرژی‌ها می‌شناسند، زیرا در این فصل درختان دوباره شکوفه می‌زنند و گرده گیاهان در هوا پخش می‌شود.
اگر شما به علف‌ها حساسیت دارید، تابستان ممکن است زمانی باشد که با علائم آلرژی دست و پنجه نرم می‌کنید. همچنین در پاییز، گرده‌های علف‌های هرز می‌توانند علائم آلرژی را تحریک کنند.
از طرفی اگر آلرژن‌های داخلی مانند کپک، پشم و موی حیوانات خانگی و دیگر عوامل مشابه موجب حساسیت شما می‌شوند، ممکن است در تمام طول سال با علائم آلرژی درگیر باشید. بنابراین، نکته اصلی پیدا کردن زمان شروع علائم است که می‌تواند به شناسایی عوامل تحریک کننده سیستم ایمنی بدن شما کمک کند.
روش‌های تشخیص آلرژی
در بسیاری از موارد، پزشک می‌تواند با بررسی سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی اولیه آلرژی را تشخیص دهد. پزشک به علائم و نشانه‌های بیمار مانند خارش، آبریزش بینی، عطسه و سایر علائم آلرژیک توجه می‌کند.
پزشک همچنین سؤالاتی درباره سابقه خانوادگی آلرژی، زمان و مکان بروز علائم و مواردی که حساسیت را تشدید می‌کنند، می‌پرسد. با این حال، برای تأیید دقیق تشخیص و شناسایی دقیق آلرژن‌ها ممکن است آزمایش‌های تخصصی تجویز شود. این تست‌ها به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند:
۱-تست‌های پوستی: در این روش، پزشک سطح پوست (معمولاً در ناحیه بازو) را خراش می‌دهد و مقدار کمی از آلرژن‌های مشکوک را تزریق می‌کند. اگر آلرژی وجود داشته باشد، پوست به صورت التهاب، قرمزی و ورم واکنش نشان می‌دهد که ممکن است باعث ناراحتی موقتی شود.
۲-تست‌های خونی: در این روش، نمونه‌ای از خون گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال می‌شود. در آزمایش‌های خونی می‌توان آلرژن‌های بیشتری را نسبت به تست‌های پوستی شناسایی کرد. این تست‌ها برای شناسایی آلرژی‌های فصلی، آلرژی‌های دائمی و همچنین آلرژی به غذا، داروها و نیش حشرات مناسب هستند. برای افرادی که دارای شرایط پوستی مزمن مانند پسوریازیس یا اگزما هستند، آزمایش‌های خونی به جای تست‌های پوستی توصیه می‌شود تا از تحریک بیشتر جلوگیری شود.
- مهم است که به پزشک متخصص آلرژی درباره هر دارویی که مصرف می‌کنید اطلاع دهید، زیرا برخی داروها می‌توانند نتایج آزمایش آلرژی را تحت تأثیر قرار دهند.
روش‌های درمان آلرژی فصلی
آلرژی‌های فصلی به روش‌های مختلفی درمان می‌شوند. رایج‌ترین روش‌ها عبارتند از:
۱-اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها
بهترین راه برای درمان آلرژی فصلی، اجتناب از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌هایی است که علائم شما را تحریک می‌کنند. توجه به نکات زیر می‌تواند به شدت مؤثر باشد:
- جلوی ورود آلرژن‌ها به خانه را بگیرید: در روزهایی که گرده‌افشانی گیاهان به اوج می‌رسد، ترجیحاً پنجره‌ها و درهای خانه را بسته نگه دارید تا از ورود ذرات حساسیت‌زا جلوگیری شود.
- حضور در فضای باز را محدود کنید: اگر در فصل خاصی علائم حساسیت دارید، بهتر است در آن فصل زمان کمتری را در فضای بیرون به ویژه در طبیعت یا مناطق پرگیاه بگذرانید تا تماس با محرک‌ها کاهش یابد.
- وقتی باد است بیرون نروید: وزش باد می‌تواند ذرات آلرژی‌زا را در فضا پخش کند و خطر بروز علائم را بالا ببرد. در چنین شرایطی، در خانه ماندن یا استفاده از ماسک مناسب توصیه می‌شود.
- از دخانیات دوری کنید: مصرف سیگار یا قرار گرفتن در معرض دود آن، مجاری تنفسی را تحریک کرده و علائم آلرژی را تشدید می‌کند. ترک یا پرهیز از دود دخانیات می‌تواند به کنترل بهتر حساسیت کمک کند.
- لباس‌ها را در محیط بسته خشک کنید: آویزان کردن لباس‌های شسته شده در فضای باز باعث جذب ذرات به پارچه می‌شود. بهتر است از خشک کن یا فضای سرپوشیده به این منظور استفاده کنید.
- بهداشت فردی را بعد از بازگشت به خانه رعایت کنید: پس از حضور در فضای آزاد، حتماً لباس‌های خود را تعویض کرده، دوش بگیرید و موهایتان را بشویید تا از انتقال گرده‌ها به فضای داخل خانه جلوگیری شود.
- بینی خود را با آب نمک شست‌وشو دهید: استفاده از آب نمک برای شستن بینی می‌تواند به پاکسازی ذرات آلرژی‌زا کمک کند و علائم را کاهش دهد. این کار را می‌توان با ابزار ساده‌ای مانند سرنگ بدون سوزن انجام داد.
- مصرف مواد غذایی سالم را فراموش نکنید: رژیم غذایی سرشار از ویتامین‌ها و آنتی‌اکسیدان‌ها به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند و بدن را در برابر واکنش‌های آلرژیک مقاوم‌تر می‌کند.
- وضعیت هوا را پیگیری کنید: با بررسی پیش‌بینی‌های هواشناسی و اطلاع از میزان گرده و غبار در هوا می‌توانید برای بیرون رفتن برنامه ریزی مناسب‌تری داشته باشید و از قرار گرفتن در معرض آلرژن‌ها پیشگیری کنید.
- از ماسک فیلتردار استفاده کنید: در مواقعی که ناچار به خروج از منزل هستید، ماسک فیلتردار می‌تواند تا حد زیادی مانع ورود ذرات آلرژی‌زا به دستگاه تنفسی شود.
۲-مصرف داروها
در مواقعی که اجتناب کردن از آلرژن‌ها دشوار است، می‌توان از درمان‌های دارویی استفاده کرد. برخی از این داروها عبارتند از آنتی‌هیستامین‌های بدون نسخه مانند ستیریزین که با سرکوب واکنش ایمنی بدن، علائم آلرژی را کاهش می‌دهند.
برای افرادی که نیاز به تسکین بیشتری دارند، پزشک ممکن است اسپری‌های بینی آنتی‌هیستامین یا استروئیدی تجویز کند که به کاهش واکنش ایمنی بدن به آلرژن‌های موجود در هوا کمک می‌کند. توجه داشته باشید که برخی از داروهای آلرژی ممکن است عوارضی مانند خواب‌آلودگی، سرگیجه و گیجی داشته باشند.
۳-ایمونوتراپی
در مواردی که درمان‌های معمول مؤثر نباشند، پزشک ممکن است ایمونوتراپی را برای درمان آلرژی فصلی پیشنهاد دهد. این روش شامل قرار دادن سیستم ایمنی در معرض آلرژن‌های خاص با دوزهای کم است تا به تدریج تحمل بدن نسبت به آن‌ها افزایش یابد. اولین دوز آنقدر کم است که حتی یک فرد آلرژیک به آن واکنش نشان نمی‌دهد. سپس دوز به تدریج افزایش می‌یابد و سیستم ایمنی فرد کم کم به ماده حساسیت‌زا عادت می‌کند.
برای درمان آلرژی فصلی چه بخوریم و چه نخوریم؟
- از خوردن برخی میوه‌ها پرهیز کنید: برخی میوه‌ها مانند سیب، موز، خربزه، هلو و پرتقال می‌توانند در برخی افراد باعث تحریک بیشتر واکنش‌های آلرژیک شوند. اگر متوجه شدید که با خوردن این خوراکی‌ها علائم شما تشدید می‌شود، بهتر است تا پایان فصل آلرژی از مصرف آن‌ها خودداری کنید.
- عسل طبیعی مصرف کنید: مصرف روزانه مقدار کمی عسل طبیعی ممکن است بدن را به مرور نسبت به گرده‌های گیاهی مقاوم‌تر کند. علاوه بر این، عسل خاصیت ضد التهابی دارد و می‌تواند تا حدی از شدت علائم بکاهد.
- ویتامین C را فراموش نکنید: میوه‌ها و سبزیجاتی که سرشار از ویتامین C هستند مانند کیوی، فلفل دلمه‌ای و کلم بروکلی به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و با کاهش میزان هیستامین در بدن، علائم آلرژی را کنترل می‌کنند.
- امگا ۳ را در رژیم غذایی خود بگنجانید: چربی‌های مفید مانند امگا ۳ که در ماهی‌های چرب، تخم کتان، گردو و تخم‌مرغ یافت می‌شوند، خاصیت ضدالتهابی دارند و می‌توانند واکنش‌های حساسیتی را تعدیل کنند. در صورت نیاز، مصرف مکمل امگا ۳ با مشورت پزشک هم می‌تواند کمک کننده باشد.
- پروبیوتیک‌ها را فراموش نکنید: موادغذایی پروبیوتیک مانند ماست یا مکمل‌های پروبیوتیک با بهبود عملکرد روده و کاهش التهاب، نقش موثری در کاهش علائم آلرژی ایفا می‌کنند.
اشتراک گذاری
